Ramachandra Guha Quotes

What is now in the past was once in the future

It is in the nature of democracies, perhaps, that while visionaries are sometimes necessary to make them, once made they can be managed by mediocrities.

So long as the Constitution is not amended beyond recognition, so long as elections are held regularly and fairly and the ethos of secularism broadly prevails, so long as citizens can speak and write in the language of their choosing, so long as there is an integrated market and a moderately efficient civil service and army, and — lest I forget — so long as Hindi films are watched and their songs sung, India will survive

In India, the sapling was planted by the nation’s founders, who lived long enough (and worked hard enough) to nurture it to adulthood. Those who came afterwards could disturb and degrade the tree of democracy but, try as they might, could not uproot or destroy it.

Here we are on top of the world. We have arrived at this peak to stay there forever. There is, of course, this thing called history. But history is something unpleasant that happens to other people. —Arnold Toynbee, recalling the 1897 diamond jubilee celebration of Queen Victoria   Like other practicing historians, I am often asked what the “lessons of history” are. I answer that the only lesson I have learnt from studying the past is that there are no permanent winners and losers. —Ramachandra Guha

in India, Bhakti or what may be called the path of devotion or hero-worship, plays a part in its politics unequalled in magnitude by the part it plays in the politics of any other country in the world. Bhakti in religion may be the road to the salvation of a soul. But in politics, Bhakti or hero-worship is a sure road to degradation and to eventual dictatorship.

India is no longer a constitutional democracy but a populist one.

in the post-Gandhian war for power the first casualty is decency’.

If Jawaharlal Nehru was the Maker of Modern India, then perhaps Potti Sriramulu should be named its Mercator.

In India the choice could never be between chaos and stability, but between manageable and unmanageable chaos, between humane and inhuman anarchy, and between tolerable and intolerable disorder. ASHIS NANDY, sociologist, 1990.

In his speeches on Azad Hind Radio, Subhas Bose referred to Gandhi as the ‘Father of the Nation’. This seems to be the first time Gandhi was called this. The usage soon became ubiquitous.

Our treatment of Adivasi is a blot on Indian democracy. Only someone who cares sincerely for the future of this country will say that. Others will say that ‘Oh no no, they are doing fine, they live wonderfully… It is all hyperbole, exaggerated and manufactured dissent.’ If you are in a mode of self-denial, you will stay where you are- a flawed, intolerant and imperfect society. The main task of any nationalist is to be ashamed of crimes committed against his fellow citizens in the name of nationalism.

என்னைக் கொல்வதன் மூலம் ஒரு தீயவனை ஒழித்துவிட்டதாக நினைப்பாரென்றால் அவர் உண்மையான காந்தியை அல்ல அவருக்குத் தீயவனாகத் தோன்றிய காந்தியைத்தான் கொன்றிருப்பார். என்னைக்

At the stroke of the midnight hour, when the world sleeps, India will awake to life and freedom,

a mere five years after the last maharaja had signed away his land, Indians had ‘come to take integrated India so much for granted that it requires amental effort today even to imagine that it could be different’.

Like other practicing historians, I am often asked what the “lessons of history” are. I answer that the only lesson I have learnt from studying the past is that there are no permanent winners and losers. —Ramachandra Guha

In 1951 Dec 20th, Nehru, while campaigning for the first democratic elections in India, took a short break to address a UNESCO symposium in Delhi. Although he believed democracy was the best form of governance, while speaking at the symposium he wondered loud... the quality of men who are selected by these modern democratic methods of adult franchise gradually deteriorates because of lack of thinking and the noise of propaganda....He[the voter] reacts to sound and to the din, he reacts to repetition and he produces either a dictator or a dumb politician who is insensitive. Such a politician can stand all the din in the world and still remain standing on his two feet and, therefore, he gets selected in the end because the others have collapsed because of the din. -Quoted from India After Gandhi, page 157.

A common civil code will help the cause of national integration by removing disparate loyalties to laws which have conflicting ideologies.

You gave us a lawyer; we gave you back a Mahatma.

the differences between the countries of Europe were much smaller than those between the ‘countries’ of India. ‘Scotland is more like Spain than Bengal is like the Punjab.’ In India the diversities of race, language and religion were far greater. Unlike in Europe, these ‘countries’ were not nations; they did not have a distinct political or social identity. This, Strachey told his Cambridge audience, ‘is the first and most essential thing to learn about India – that there is not, and never was an India, or even any country of India possessing, according to any European ideas, any sort of unity, physical, political, social or religious’. There was no Indian nation or country in the past; nor would there be one in the future.

As that wise Indian, André Béteille, always points out, what we must strive for is reasonable equality of opportunity, not absolute equality of result. That we have plainly not achieved,

பாரபட்சம் அவரை துன்பப்படுத்தியது. அவர், ‘இன்னொரு மனிதரின் சிந்தனைகள் மோசமானவை, நம்முடைய சிந்தனைகளே நல்லவை என்றும், நம்மிடமிருந்து வேறுபடும் பார்வை கொண்டவர்கள் நாட்டின் எதிரிகள் என்றும் சொல்வது கெட்ட பழக்கம்

An early gesture was to rename Harrington Road after a hero of the world communist movement, so that at the height of the Vietnam War the address of the United States Consulate was 7 Ho Chi Minh Sarani, Calcutta.

நியாயமான வழிமுறைகளே நியாயமான விளைவுகளை உண்டாக்கும்; எல்லாவற்றிலும் இல்லாவிட்டாலும், குறைந்தபட்சம் பெரும்பாலான நிகழ்வுகளில் அன்பு, இரக்கம் ஆகியவற்றின் சக்தி ஆயுதங்களின் சக்தியைவிட எல்லையற்ற அளவில் அதிகமானது. காந்தியைப்

My religion is a conspiracy My prayer meetings are a conspiracy My lying quiet is a conspiracy My attempt to wake up is a conspiracy My desire to have friends is a conspiracy My ignorance, my backwardness, a conspiracy.

வன்முறைப் போராட்டத்தைவிட அஹிம்சைப் போராட்டத்துக்கு அதிகமான வீரம் தேவை என்றார் காந்தி. ‘யார் உண்மையான போராளி’ என்று கேட்டார். ‘மரணத்தைத் தன் நண்பனாகத் தன்னுடனே வைத்துக்கொண்டிருப்பவனா, மற்றவர்களின் மரணத்தைக் கட்டுப்படுத்துபவனா?’.

Srinagar, there was a grave of a Christian soldier from Travancore, which had the Vedic swastika and a verse from the Quran inscribed on it. There could be ‘no more poignant and touching symbolof the essential oneness and unity of India’.61

காந்தியின் பார்வையில், வெவ்வேறு மதங்கள் என்பவை ‘ஒரே இடத்துக்கு இட்டுச்செல்லும் வெவ்வேறு பாதைகள் மட்டுமே. ஒரே இலக்கை அடையும்வரை, எந்தப் பாதையில் செல்கிறோம் என்பதற்கு என்ன முக்கியத்துவம் இருக்கிறது? இதில் சண்டையிட்டுக்கொள்ள என்ன இருக்கிறது?’.

It’s no conspiracy [for the Hindu] to make me a refugee in the very country of my birth It’s no conspiracy to poison the air I breathe and the space I live in It’s certainly no conspiracy to cut me to pieces and then imagine an uncut Bharat.

Writing in 1959 – a decade and more after Independence – an Indian editor who was bitterly opposed to Nehru was constrained to recognize his two greatest achievements – the creation of a secular state and the granting of equal rights to Untouchables.

The Indian commitment to the semantics of socialism is at least as deep as ours to the semantics of free enterprise . . . Even the most intransigent Indian capitalist may observe on occasion that he is really a socialist at heart. J. K. GALBRAITH, economist, 1958

How much more does Sonia Gandhi’s son know about the past of the party of which he is now the vice president? Not very much. In Rahul Gandhi’s understanding of his party’s history, only five leaders have mattered: his mother, his father, his grandmother, his great-grandfather and Mahatma Gandhi, the only Indian politician whom he (and Sonia) have granted parity with their own family. Gokhale, Tilak, Rajaji, Azad, Kamaraj, even (or especially) Patel—these are merely names (and sometimes not even that) to the heir apparent. By

I have no doubt that if British governments had been prepared to grant in 1900 what they refused in 1900 but granted in 1920; or to grant in 1920 what they refused in 1920 but granted in 1940; or to grant in 1940 what they refused in 1940 but granted in 1947 – then nine-tenths of the misery, hatred, and violence, the imprisonings and terrorism, the murders, flogging, shootings, assassinations, even the racial massacres would have been avoided; the transference of power might well have been accomplished peacefully, even possibly without Partition. LEONARD WOOLF, 1967

And it is only in its early stage. All those who believe they will remain untouched by its wrath are delusional. If Ehsan Jafri, a former member of parliament with a line to the deputy prime minister’s office, could be dragged out of his home and gashed and burned alive, what makes anyone think he or she will remain unharmed? If Aamir Khan, one of India’s biggest film stars, can be unpersoned; if Gauri Lankesh, one of its boldest journalists, can be shot dead; if Ramachandra Guha, one of its greatest historians, can be stopped from lecturing; if Naseeruddin Shah, among its finest actors, can be branded a traitor; if Manmohan Singh, the former prime minister, can be labelled an agent of Pakistan by his successor; if B.H. Loya, a perfectly healthy judge, can abruptly drop dead; if a young woman can be stalked by the police machinery of the state because Modi has displayed an interest in her—what makes the rest of us think we will remain untouched and unharmed? Unless the republic is reclaimed, the time will come when all of us will be one incorrect meal, one interfaith romance, one unfortunate misstep away from being extinguished. The mobs that slaughtered ‘bad’ Muslims will eventually come for Hindus who are not ‘good’.

Thus, Rajaji wrote of the need to try and think fundamentally in the present crisis. Are we to yield to the fanatical emotions of our anti-Pakistan groups? Is there any hope for India or for Pakistan, if we go on hating each other, suspecting each other, borrowing and building up armaments against each other – building our two houses, both of us on the sands of continued foreign aid against a future Kurukshetra? We shall surely ruin ourselves for ever if we go on doing this . . . We shall be making all hopes of prosperity in the future a mere mirage if we continue this arms race based on an ancient grudge and the fears and suspicions flowing from it.27

மனித உழைப்பை இடம்பெயர்க்கும் இயந்திரங்களுக்கு அங்கு இடம் கிடையாது. அது அதிகாரத்தை ஒரு சிலரின் கைகளில் குவித்துவிடும். நாகரிக மனித சமூகத்தில் உழைப்புக்கென்று ஒரு விசேஷ இடம் உண்டு. மனிதர்களுக்கு உதவும் ஒவ்வொரு இயந்திரங்களுக்கும் இடம் உண்டு. ஆனால், அப்படியான இயந்திரம் என்னவாக இருக்க முடியும் என்று உட்கார்ந்து யோசித்துத்தான் பார்க்கவேண்டும். இப்போது

My own view – speaking as a historian rather than citizen – is that as long as Pakistan exists there will be Hindu fundamentalists in India. In times of stability, or when the political leadership is firm, they will be marginal or on the defensive. In times of change, or when the political leadership is irresolute, they will be influential and assertive.

கல்வி தொடர்பான அத்தியாயம் ஒன்றில் காந்தி இந்தியாவுக்குள் ஆங்கிலம் அல்லாத பிற மொழிகளின் பயன்பாட்டைத் தீவிரமாக ஆதரித்தார். இந்தியர்கள் அனைவரும் தம் தாய் மொழியை அறிந்திருக்கவேண்டும். இந்தியை ஓர் இணைப்பு மொழியாக முன்னெடுக்கலாம். அதை எழுத தேவநாகரி அல்லது பாரசீக எழுத்துக்களைப் பயன்படுத்த அனுமதிக்கலாம்; இதன் மூலம் இந்துக்களுக்கும் முஸ்லிம்களுக்கும் இன்னும் நெருங்கிய தொடர்பை உருவாக்க முடியும்.

கடைசியில் ஹரிலால் கிளம்பியபோது மே 16 அன்று காந்தியுடன் டால்ஸ்டாய் பண்ணையிலிருந்து சில மாணவர்களும் ஜோஹானஸ்பர்க் நிலையத்துக்கு அந்தப் பையனை வழியனுப்பச் சென்றனர். அந்த மாணவர்களில் ஒருவர் நினைவுகூர்ந்தபடி, ‘புகைவண்டி கிளம்பும் சமயம் பாபு ஹரிலாலை முத்தமிட்டு, அவர் கன்னத்தில் லேசாகத் தட்டிவிட்டுச் சொன்னார்: ‘உன் தந்தை உனக்குக் கெடுதல் செய்திருக்கிறார் என்று நீ நினைத்தால் அவரை மன்னித்துவிடு'.

Ambedkar knew that while there were enough influential Hindus – such as Jawaharlal Nehru – who were behind progressive legislation, among the Muslims the liberal contingent was nowhere near as strong. The government, he said, could not be so ‘foolish’ as ‘not to realize the sentiments of different communities in this country’. That was why the code at present dealt only with the Hindus.

காந்தி இந்தியன் ஒப்பீனியனில் இனி விளம்பரங்கள் வெளிவராது என்று அறிவித்தார். ‘விளம்பரங்கள் என்ற முறையே மோசமானது; தீங்கான போட்டியை ஏற்படுத்துகிறது; நாமோ அதை எதிர்ப்பவர்கள்; பலசமயம் பெரிய அளவில் பொய்யான தகவல்களைத் தருகிறது.’ கடந்த காலத்தில் அவ்விதழ் ‘எப்போதுமே எங்கள் அளவுகோல்களைக் கருத்தில்கொண்டே வந்திருக்கிறது; நம் மனசாட்சிக்கு ஒவ்வாத பல விளம்பரங்கள் நிராகரிக்கப்பட்டுள்ளன. இப்போது விளம்பரங்கள் முற்றாகவே நிறுத்தப்படும்.

Had Shastri been given another five years, there would have been no Nehru–Gandhi dynasty. Sanjay Gandhi and Rajiv Gandhi would almost certainly still be alive, and in private life. The former would be a (failed) entrepreneur, the latter a recently retired airline pilot with a passion for photography. Finally, had Shastri lived longer, Sonia Gandhi would still be a devoted and loving housewife, and Rahul Gandhi perhaps a middle-level manager in a private sector company.

British journalist Don Taylor. Writing in 1969, by which time India had stayed united for two decades and gone through four general elections, Taylor yet thought that the key question remains: can India remain in one piece – or will it fragment? . . . When one looks at this vast country and its 524 million people, the 15 major languages in use, the conflicting religions, the many races, it seems incredible that one nation could ever emerge. It is difficult to even encompass this country in the mind – the great Himalaya, the wide Indo-Gangetic plain burnt by the sun and savaged by the fierce monsoon rains, the green flooded delta of the east, the great cities like Calcutta, Bombay and Madras. It does not, often, seem like one country. And yet there is a resilience about India which seems an assurance of survival. There is something which can only be described as an Indian spirit. I believe it no exaggeration to say that the fate of Asia hangs on its survival.

The changes which the destruction of forests, the clearing of plants and the cultivation of indigo have produced within half a century in the quantity of water flowing in on the one hand, and on the other the evaporation of the soil and the dryness of the atmosphere, present causes sufficiently powerful to explain the successive diminution of the lake of Valencia . . . By felling the trees that cover the tops and sides of mountains, men in every climate prepare at once two calamities for future generations, the want of fuel and the scarcity of water.

நீ மட்டும் தைரியத்தைக் கைவிடாமல் இருந்து, தேவையான சத்தான ஆகாரங்களையும் எடுத்துக்கொண்டால் உடம்பு சரியாகிவிடும். ஆனால், துரதிர்ஷ்டவசமாக நீ காலமாகிவிட்டால், நான் உயிருடன் இருக்கையில் என்னிடமிருந்து பிரிந்திருக்கும்போது நீ அப்படிச் செய்வதில் குற்றம் எதுவும் இல்லை என்று மட்டும் சொல்வேன். நான் உன்னை எந்த அளவுக்கு நேசிக்கிறேன் என்றால், நீ இறந்துவிட்டாலும்கூட என்னைப் பொறுத்தவரை வாழ்ந்துகொண்டுதான் இருப்பாய். உன் ஆன்மாவுக்கு மரணமில்லை. நான் அடிக்கடி சொல்லியிருப்பதை மீண்டும் சொல்கிறேன்: உன் வியாதி உன்னை எடுத்துச் சென்றுவிடுமானால், நான் இன்னொரு திருமணம் செய்துகொள்ளமாட்டேன். 33 இந்தக்

அக்டோபர் மாதம் காந்தி மேத்தாவுக்கு, ‘நான் கூடிய விரைவில் இந்தியா திரும்பிச் சென்று, அங்கேயே நிரந்தரமாகத் தங்கிவிடவேண்டும் என்பதில் நீங்கள் குறியாக இருப்பது எனக்குத் தெரியும். இந்த யோசனை எனக்குப் பிடித்திருக்கிறது. இங்கே பொறுப்புகள் தீர்ந்த அதேகணம் நான் போய்விடுவேன்’ என்று எழுதினார். மேத்தா தனது நண்பர் தென்னாப்பிரிக்காவில் தங்கியிருப்பதன் மூலம் தங்கள் தாய்நாட்டைப் புறக்கணிப்பதாகக் குற்றம்சாட்டியதாகத் தெரிகிறது. ‘நான் முழு உலகத்துக்கும் பணி செய்யவேண்டும் என்ற மாயையில் வீழ்ந்துவிடுவேன் என்று நினைத்துவிடாதீர்கள். என் வேலை இந்தியாவில்தான் இருக்கமுடியும் என்று நான் நன்றாகவே உணர்ந்திருக்கிறேன்' என்றார் காந்தி.

After the Poona Pact, Gandhi had begun referring to the ‘untouchables’ as ‘Harijans’, a term meaning ‘Children of God’. He thought it less pejorative than ‘untouchable’ or its equivalent in Indian languages, less patronizing than the colonial coinage, ‘Depressed Classes’, and more indigenous-sounding than his own earlier alternative, ‘suppressed classes’. The term ‘Harijan’ had first been used by the medieval poet-saint Narasinha Mehta, whom Gandhi had long admired. ‘Not that the change of name brings about any change of status,’ he remarked, ‘but one may at least be spared the use of a term which is itself one of reproach'.

Then, in January 1961, a religious riot broke out in the central Indian city of Jabalpur. A Hindu girl had committed suicide; it was alleged that she took her life because she had been assaulted by two Muslim men. The claim was given lurid publicity by a local Jana Sangh newspaper, whereupon Hindu students went on a rampage through the town, attacking Muslim homes and burning shops. In retaliation a Muslim group torched a Hindu neighbourhood. The rioting continued for days, spreading also to the countryside. It was the most serious such incident since Partition, its main sufferers being poor Muslims, mostly weavers and bidi (cigarette) workers.52

Both Arun Shourie and Arundhati Roy see history in terms of heroes and villains. Neither seeks to place the choices made by Gandhi and Ambedkar in context, seeking only to elevate one by disparaging the other. Roy has all of Ambedkar’s polemical zeal but none of his scholarship or sociological insight. Shourie, meanwhile, perhaps loves India as much as Gandhi did, but he loves it in the abstract, without empathy for those Indians who suffer discrimination at the hands of their compatriots. Both seek—by the technique of suppressio veri, suggestio falsi so beloved of ideologues down the ages—to prove a verdict they have arrived at beforehand: that Gandhi was the Enemy of the Dalits, for Roy; that Ambedkar was the Enemy of the Nation, for Shourie.

Gandhi, claimed Ambedkar, had orally promised him that the Congress would encourage candidates from the Depressed Classes who contested in general seats, but in the absence of constitutional safeguards such promises meant nothing. Ambedkar thus wrote that he could not 'accept the assurances of the Mahatma that he and his Congress will do the needful. I cannot leave so important a question as the protection of my people to conventions and misunderstandings.' 'The Mahatma is not an immortal person....There have been many Mahatmas in India whose sole object was to remove untouchability and to elevate and absorb the Depressed Classes but every one of them have failed in their mission. Mahatmas have come and Mahatmas have gone. But untouchables have remained as untouchables'.

லண்டனில் காந்தியின் முதலாம் ஆண்டில், அவரது மாத செலவுகள் 12 பவுண்டுகள். இரண்டாம் ஆண்டில் அதை அவர் 4 பவுண்டுகளாகக் குறைத்துக்கொண்டார். சட்டைகளுக்குக் கஞ்சி போடுவதை விட்டுவிட்டார். இதற்கு உந்துதலாக இருந்தது ‘இங்கிலாந்தில் இருந்த சில மரபுக்கு மாறான மனிதர்கள்; நவநாகரிகத்தை கடவுள்போலத் தொழுவதை விட்டுவிட்டவர்கள்’. கோடைகாலத்தில் டிராயர்கள் அணிவதை நிறுத்தினார். இது சலவைக்காரருக்கான செலவைக் குறைத்தது. பொதுப் போக்குவரத்தைப் பயன்படுத்துவதற்குப் பதிலாக எல்லா இடங்களுக்கும் நடந்தே போய்வரலானார். தபால்தலை செலவைக் குறைப்பதற்காக அவர் வீட்டுக்கு எழுதும் கடிதங்களை உறையில் இட்டு அனுப்புவதற்குப் பதிலாக அஞ்சலட்டைகளைப் பயன்படுத்த ஆரம்பித்தார். முடி வெட்டுபவரிடம் செல்வதற்குப் பதிலாகத் தானே சவரம் செய்துகொள்ள ஆரம்பித்தார். செய்தித்தாள்களைத் தானே வாங்குவதற்குப் பதிலாகப் பொது நூலகங்களில் படிக்க ஆரம்பித்தார்.

the key question remains: can India remain in one piece – or will it fragment? . . . When one looks at this vast country and its 524 million people, the 15 major languages in use, the conflicting religions, the many races, it seems incredible that one nation could ever emerge. It is difficult to even encompass this country in the mind – the great Himalaya, the wide Indo-Gangetic plain burnt by the sun and savaged by the fierce monsoon rains, the green flooded delta of the east, the great cities like Calcutta, Bombay and Madras. It does not, often, seem like one country. And yet there is a resilience about India which seems an assurance of survival. There is something which can only be described as an Indian spirit. I believe it no exaggeration to say that the fate of Asia hangs on its survival.9

More notable perhaps were the names of those who were not from the Congress. These included two representatives of the world of commerce and one representative of the Sikhs. Three others were lifelong adversaries of the Congress. These were R. K. Shanmukham Chetty, a Madras businessman who possessed one of the best financial minds in India; B. R. Ambedkar, a brilliant legal scholar and an ‘Untouchable’ by caste; and Shyama Prasad Mookerjee, a leading Bengal politician who belonged (at this time) to the Hindu Mahasabha. All three had collaborated with the rulers while the Congress men served time in British jails. But now Nehru and his colleagues wisely put aside these differences. Gandhi had reminded them that ‘freedom comes to India, not to the Congress’, urging the formation of a Cabinet that included the ablest men regardless of party affiliation.6

டால்ஸ்டாய் மேற்கொண்ட பல மாறுதல்களில் மிகவும் துன்பம் தருவதாக இருந்தது அவர் சிற்றின்ப நுகர்வை முற்றாக ஒதுக்கித் தள்ளியதுதான். அவரது இளமைக்காலத்தில் (அவரது வார்த்தைகளிலேயே), ‘தீவிரமாகப் பெண்களைத் துரத்துபவராக’ இருந்தவர். அவரது மனைவி ஒரு டஜன் தடவைக்குமேல் கருவுற்றார். தனது பண்ணைத்தோட்டத்தில் வேலைசெய்த குடியானவப் பெண்களுடன் அவருக்குத் தொடர்பிருந்தது. ‘கட்டுப்பாடற்ற இச்சை’ கொண்ட ஒரு மனிதரான அவர் நடுவயதில் மற்ற இன்பங்களைப்போல பாலியல் உறவையும் துறக்க முனைந்தார். டால்ஸ்டாய் எளிய வாழ்வைக் கைக்கொண்டது பரவலாகப் பேசப்பட்டது; பலர் அவரைப் பின்பற்றவும் செய்தனர். ஐரோப்பாவிலும், ஆசியாவிலும், வட அமெரிக்காவிலும் அவரைப் பின்பற்றியவர்கள் ராணுவசேவையில் இணைய மறுத்தனர்; கைத்தொழில், வேளாண்மை கூட்டுறவு சங்கங்களை ஏற்படுத்தினர்; சைவ உணவுப் பழக்கத்தைக் கடைப்பிடித்தனர்; சமய சகிப்புத்தன்மை பற்றிப் போதனை செய்தனர். தமது குருநாதர் எழுதியவற்றைப் படித்தும் அவரைப் பின்பற்றியும் இந்த டால்ஸ்டாயர்கள் டால்ஸ்டாய் தனது தாய்மண்ணில் செய்ததாக நம்பப்படுவனவற்றைத் தாமும் தமது நாடுகளில் செய்ய முனைந்தனர்.

One day, the physicist Sir C.V. Raman came up from Bangalore to see Gandhi. Raman’s conceit was legendary. In the summer of 1930, he booked a passage for his wife and himself on a boat leaving for Europe in October, so confident was he of winning the Nobel Prize for physics that year (which he did). Now, meeting an Indian even more celebrated than himself, Raman told him: ‘Mahatmaji, religions cannot unite. Science offers the best opportunity for a complete fellowship. All men of science are brothers.’ ‘What about the converse?’ responded Gandhi. ‘All who are not men of science are not brothers?’ Raman had the last word, noting that ‘all can become men of science’. Raman had come with a Swiss biologist who wished to have a darshan of the Indian leader. Introducing his colleague, Raman said he had discovered an insect that could live without food and water for as long as twelve years. ‘When you discover the secret at the back of it,’ joked Gandhi to the Swiss scientist, ‘please pass it on to me.

remarkable achievement’, then went on to say that ‘both Union and democracy are under increasing strain these days, with the future of both in doubt’.66 However, most Indians were by now comfortable with the diversity within. They could see what bound the varied religions, races and regions:

what is now in the past was once in the future’.

We claim reserved seats if accompanied by adult suffrage,’ stated Ambedkar, ‘but in the absence of adult suffrage we want separate electorates.

VIII A second dark spot, also growing darker, is the growing criminality of the political class. As

abusive exchanges’ (galagali), caused ‘fist-fights’ (maramari) and promoted ‘disturbances’ (gandagol). In sum, politics

This wider history notwithstanding, I believe India still constitutes a special case. Its distinctiveness is threefold. First, the tradition of the thinker-activist persisted far longer in India than elsewhere. While the men who founded the United States in the late eighteenth century had fascinating ideas about democracy and nationhood, thereafter American politicians have merely governed and ruled, or sometimes misgoverned and misruled.1 Their ideas, such as these are, have come from professional ideologues or intellectuals. On the other hand, from the first decades of the nineteenth century until the last decades of the twentieth century, the most influential political thinkers in India were, as often as not, its most influential political actors. Long before India was conceived of as a nation, in the extended run-up to Indian independence, and in the first few decades of freedom, the most interesting reflections on society and politics were offered by men (and women) who were in the thick of political action. Second, the relevance of individual thinkers too has lasted longer in India. For instance, Lenin’s ideas were influential for about seventy years, that is to say, from the time the Soviet state was founded to the time it disappeared. Mao’s heyday was even shorter—roughly three decades, from the victory of the Chinese Revolution in 1949 to the repudiation by Deng Xiaoping of his mentor’s ideas in the late 1970s. Turning to politicians in Western Europe, Churchill’s impassioned defence of the British Empire would find no takers after the 1950s. De Gaulle was famous for his invocation of the ‘grandeur de la France’, but those sentiments have now been (fortunately?) diluted and domesticated by the consolidation of the European Union. On the other hand, as this book will demonstrate, Indian thinkers of the nineteenth and early twentieth centuries still speak in many ways to the concerns of the present. A third difference has to do with the greater diversity of thinkers within the Indian political tradition. Even Gandhi and Nehru never held the kind of canonical status within their country as Mao or Lenin did in theirs. At any given moment, there were as many Indians who were opposed to their ideas as were guided by them. Moreover, the range of issues debated and acted upon by politicians and social reformers appears to have been far greater in India than in other countries. This depth and diversity of thought was, as I argue below, in good part a product of the depth and diversity of the society itself.

The election campaign of 1951–2 was conducted through large public meetings, door-to-door canvassing, and the use of visual media. ‘At the height of election fever’, wrote a British observer, ‘posters and emblems were profuse everywhere – on walls, at street corners, even decorating the statues in New Delhi and defying the dignity of a former generation of Viceroys’. A novel method of advertising was on display in Calcutta, where stray cows had ‘Vote Congress’ written on their backs in Bengali.

கம்யூனிஸத்தின் முதல் எதிரியே உண்மைதான். சீன

ஜனநாயக சமூகத்தில் ஆள்பவர்களுக்கும் குடிமக்களுக்கும் சுயமாகச் சிந்திக்கும் திறன்வேண்டும். விமர்சனங்கள், அதற்கான விடைகள், மேலும் விமர்சனங்கள் இவைதான் ஜனநாயகத்துக்கு உயிரூட்டுகின்றன. லஞ்சமயம், சூழ்ச்சி, சதி ஆகிய சமூக வியாதிகளை அவை நாட்டை விட்டே விரட்டி ஓட்டிவிடும். எட்மண்ட்

தனிமனிதரின் செயல்திறன்தான் நாட்டின் செல்வத்தையும் உற்பத்தியையும் நிர்ணயிக்கிறது. அரசு நிர்வாகமும் அரசின் முதலீடும் செலவை அதிகரிக்கும்; விரயம் அதிகமாகும். இதற்கு மாற்றாகத் தனியார் நிர்வாகத்தில் செலவு குறையும்; அதிகாரங்கள் கீழ்மட்டத்திலுள்ளவர்களுக்கு விநியோகிக்கப்பட்டிருக்கும். அரசு நடத்தும் தொழில்களில் யாரும், எதற்கும் பொறுப்பேற்கமாட்டார்கள். நிர்வாகம் பல தட்டுகளில் சிதறிப் போகும். இதுவரை

சாதி அடிப்படையிலான அணுகுமுறையைக் கை விட்டுவிட்டு சாதி மற்றும் மதச்சார்பில்லாமல் பொருளாதார அடிப்படையில் மட்டுமே மக்களுக்கு வசதிகளையும் உதவிகளையும் அளித்து அவர்களுடைய நிலைமையை உயர்த்தவேண்டுமா, வேண்டாமா என்பதுதான். பொருளாதார அடிப்படையில் இதைச் செய்யத் தீர்மானித்தால் சாதியின் பெயரால் ஏமாற்றுவது முடிவுக்குவரும். இந்த வசதிகள் மற்றவர்களுக்கும் கொடுக்கப்படும். இப்படிச் செய்வதன் மூலம் மக்களுக்குத் தரப்படும் வசதிகள் அவர்களிடையே வேறுபாடுகளை உருவாக்குகின்றன என்றும், அது ஒரு புதிய சாதியையே உருவாக்குகிறது என்றும், ஏற்கெனவே இருந்த பிற்பட்ட சாதிகளுக்கு ஒரு பலனும் கிடைப்பதில்லை என்றுமுள்ள குற்றச்சாட்டுகளை நாம் தவிர்க்கலாம். இந்தப்

Here, let me quote only a prediction by a sympathetic visitor, the British journalist Don Taylor. Writing in 1969, by which time India had

The heart hoped that India would survive, but the head worried that it wouldn’t. The place was too complicated, too confusing – a nation, one might say, that was unnatural. In truth, ever since the country

was already the most acute of Bombay’s problems:

If we had to accept the principle of numerical superiority while selecting our national bird, the choice would have fallen not on the peacock but on the common crow.’13

Seeking to unite a divided India, Nehru articulated an ideology that rested on four main pillars. First, there was democracy, the freedom to choose one’s friends and speak one’s mind (and in the language of one’s choice) – above all, the freedom to choose one’s leaders through regular elections based on universal adult franchise. Second, there was secularism, the neutrality of the state in matters of religion and its commitment to maintaining social peace. Third, there was socialism, the attempt to augment productivity while ensuring a more egalitarian distribution of income (and of social opportunity). Fourth, there was non-alignment, the placement of India beyond and above the rivalries of the Great Powers. Among the less compelling, but not necessarily less significant, elements of this worldview were the conscious cultivation of a multiparty system (notably through debate in Parliament), and a respect for the autonomy of the judiciary and the executive.

மொழி, இனம், மதம் என்று அனைத்திலும் பன்முகத்தன்மைகொண்ட நிலப்பகுதி இது. இந்தப் பன்முகம்தான் இந்திய தேசியத்தில் பெருமைப்பட வேண்டிய முக்கிய அம்சமாக அமைந்துள்ளது. இந்துத்துவா, ஒரே மதத்தையும் ஒரே மொழியையுமே தேசியமாக முன்வைக்கிறது. இரண்டும் ஒன்றாகாது. காந்தி, நேரு, தாகூர் போன்றோர் முன்னிறுத்திய பன்மைத்துவத்தை நாம் மீட்டெடுக்க வேண்டும்.

The victory over Pakistan unleashed a huge wave of patriotic sentiment. It was hailed as ‘India’s first military victory in centuries’,53 speaking in terms not of India the nation, but of India the land mass and demographic entity. In the first half of the second millennium a succession of foreign armies had come in through the north-west passage to plunder and conquer. Later rulers were Christian rather than Muslim, and came by sea rather than overland. Most recently, there had been that crushing defeat at the hands of the Chinese. For so long used to humiliation and defeat, Indians could at last savour the sweet smell of military success.

After the news came that their troops had surrendered, an Urdu newspaper in Lahore wrote that ‘today the entire nation weeps tears of blood . . . Today the Indian Army has entered Dacca. Today for the first time in 1,000 years Hindus have won a victory over Muslims . . . Today we are prostrate with dejection.’ Within days, however, the Urdu press was seeking consolation from the lessons of history. While the defeat was certainly ‘a breach in the fortress of Islam’, even the great Muhammad of Ghori had lost his first war in the subcontinent. But as another Lahore newspaper reminded its readers, Ghori had come back ‘with renewed determination to unfurl the banner of Islam over the Kafir land of India’.54

Less than pleased with the outcome of the war was President Richard Nixon. ‘The Indians are bastards anyway’, he told Henry Kissinger. ‘Pakistan thing makes your heart sick’, he said. ‘For them to be done so by the Indians and after we had warned the bitch.’ Nixon wondered whether, when Mrs Gandhi had visited Washington in November, he had not been ‘too easy on the goddamn woman’ – it seems to have been a mistake to have ‘really slobbered over the old witch’. By this time even Kissinger had been turned off the Indians. He was cross with himself for having underestimated their military strength – ‘The Indians are such poor pilots they can’t even get off the ground,

In India, credit for the victory was shared by countless mostly unnamed soldiers and a single specific politician – the prime minister. Mrs Gandhi was admired for standing up to the bullying tactics of the United States, and for so coolly planning the dismemberment of the enemy. Her parliamentary colleagues went overboard in their salutations, but even opposition politicians were now speaking of her as ‘Durga’, the all-conquering goddess of Hindu mythology.

The blood of many a brave Tamilian, Andhra, Malayalee and Coorgi’, it said, ‘has soaked into the fertile soil of Kashmir and mixed with the blood of the Kashmiri patriots, cementing for ever the unity of the North and the South.

ஆனால் நேரு, மேனன் பக்கம் இருந்தார். யாரேனும் அவருடைய ‘செல்லமான’ கிருஷ்ண மேனனைக் குற்றம் சொன்னால், அவருக்கு முகம் இருண்டுவிடும். இந்த நிலையில், 1956 ஹங்கேரி விவகாரத்தால் பெரும் பாதிப்பு ஏற்பட்டது. ஆயினும் நேரு, மேனனை விலக்கி ஒதுக்கிவிடவில்லை. ஏன்? ஆல்வா மிர்தால் உதவிகரமான விடை ஒன்றைத் தருகிறார். அவர் அப்போது இந்தியாவில், ஸ்வீடனின் தூதராக இருந்தார். அவர் நேருவை நன்கு அறிந்தவர். ‘நேருவுக்கு மேனனின் குறைகள் தெரியும். எனினும், அவருடைய சிறந்த அறிவாற்றல் காரணமாகத்தான் அவர் சொல்வதைக் கேட்டுக்கொண்டிருந்தார். நேருவின் அரசில், மேனன் ஒருவரே கூர்மையான அறிவுடைய வித்தியாசமான மனிதர். அவரிடம் மட்டுமே நேரு, மார்க்ஸ், மில், டிக்கன்ஸ், தாஸ்தாயேவ்ஸ்கி ஆகியோரைப் பற்றியெல்லாம் விவாதிக்க முடியும்.

ஜான் ஸ்ட்ராச்சியின் கருத்தான, சுதந்தரமான இந்திய தேசம் இருக்க இயலாது என்பதை ஏற்றுக்கொண்டவர்களில் பிரபலமான மற்றும் பெயர் தெரியாத எழுத்தாளர்களும் இருந்தனர். முதல் வகையில் முக்கியமானவர் ருட்யார்ட் கிப்ளிங். அவர் வளரும் வயதில் துணைக்கண்டத்தில் வசித்தவர். அதைப்பற்றி நேர்த்தியான கதைகளைப் பின்னர் எழுதியவர். 1891 நவம்பரில் கிப்ளிங் ஆஸ்திரேலியாவில் இருந்தபோது இந்திய சுயாட்சியின் சாத்தியக்கூறுகள் பற்றி பத்திரிகையாளர் ஒருவர் கேட்டபோது சொன்னார்: ‘நிச்சயமாக இல்லை. அவர்கள் நாலாயிரம் வயதுப் பழைமையானவர்கள்; சுயாட்சி பற்றியெல்லாம் அறிந்துகொள்ள இயலாத மிகப் பழைமையானவர்கள். அவர்கள் வேண்டுவது சட்டம், ஒழுங்கு. அதை அளிக்க நாம் இருக்கிறோம். அதை நாம் சரியாக அளிக்கிறோம்.

குஜராத்தில் வாக்குகள் எண்ணப்பட்டுக்கொண்டிருந்தபோதே கவனம் அலகாபாத் உயர் நீதிமன்றத்துக்குத் திரும்பியது. ஜூன் 12 அன்று காலை, திருமதி காந்தியின் தந்தையும் பாட்டனாரும் வழக்காடிய அறை எண் 15-ல் நீதிபதி சின்ஹா, மூன்று ஆண்டுகளுக்கு முன் ராஜ் நாராயண் கொண்டுவந்த வழக்கின் தீர்ப்பை வாசித்தார். வழக்கின் 14 குற்றச்சாட்டுகளில், 12-ல் அவர் பிரதமரை விடுவித்தார். பிரதமர் குற்றவாளி என்று முடிவு செய்யப்பட்ட இரு குற்றச்சாட்டுகளில் முதலாவது, உ.பி. அரசு, பிரதமரின் தேர்தல் கூட்டங்களில், அவர் பேசுவதற்கு என கோபுரத்துடன் கூடிய பிரும்மாண்டமான மேடைகளை அமைத்தது; இரண்டாவது அவருடைய தேர்தல் ஏஜண்ட் யஷ்பால் கபூர், பிரசாரம் ஆரம்பித்தபோதும் அரசுப் பணியில் இருந்தது. தீர்ப்பின்படி திருமதி காந்தி நாடாளுமன்றத்துக்குத் தேர்ந்தெடுக்கப்பட்டது செல்லாது என்றாகிவிட்டது. எனினும் அவர் உச்ச நீதிமன்றத்தில் மேல்முறையீடு செய்வதற்காக நீதிபதி தன் தீர்ப்பை இருபது நாள்களுக்கு நிறுத்தி வைத்தார்.

1963 ஜனவரியில் இந்திரா காந்தி தன் நண்பர் ஒருவருக்கு எழுதிய கடிதத்தில், ‘ஜனநாயகம் மோசமானவர்களை மேலே தூக்கிவிடுவது மட்டுமல்ல, சிறிதும் அறிவற்ற ஆனால் அதிகம் சத்தம் போடக்கூடியவர்களுக்கு வலுவூட்டி வளர்க்கிறது’ என்றார். மூன்றாண்டுகளுக்குப்பின், அப்போதுதான் பிரதமராகியிருந்த திருமதி காந்தி தன்னைச் சந்தித்த பத்திரிகையாளர் ஒருவரிடம், ‘காங்கிரஸ் வலுவிழந்த நிலையில், அழியக்கூடிய நிலையில் உள்ளது; சொல்லப்போனால், நாடாளுமன்ற ஜனநாயகமே அழியும் நிலையில் உள்ளது. நம் சிவில் நிர்வாகமே பலவீனமான நிலையில் உள்ளது. உளுத்துப்போன மரங்களுக்கு மாற்றாக உளுத்துப்போன மரங்களே வருகின்றன’ என்று சொல்லியிருந்தார். உலகின் மிக அதிகமான மக்கள்தொகை கொண்ட நாட்டில் புதிதாகத் தேர்ந்தெடுக்கப்பட்ட ஒரு பிரதமர் தொடர்ந்தார்: ‘பிரான்ஸ் அல்லது ரஷ்யா போன்ற நாடுகளில் ஏற்பட்டதுபோல் உண்மையான புரட்சி மூலமாக நாமும் சுதந்தரம் பெற்றிருக்கக்கூடாதா என்று சில சமயங்களில் எனக்குத் தோன்றுகிறது.

முதலாளிகள் தங்கள் லாபத்தைப் பற்றிக் கவலைப்பட்ட அதே நேரம், சட்ட ஒழுங்குச் சீர்கேடு முதல்வரைக் கவலைக்கு உள்ளாக்கியது. இதற்கு முழுக்காரணம் சி.பி.எம்தான் என்பதை அவர் கண்டுகொண்டார். தொல்லைகள் எழக் காரணமான நிலம் மற்றும் தொழில்துறையும், சட்டம் ஒழுங்கைக் காக்கவேண்டிய ஆனால் அதைக் கட்டுப்படுத்தாத உள்துறையும் சி.பி.எம் வசம் இருந்தன. எனவே, இந்த எதிர்ப்புகளுக்கு எதிர்ப்பாக அந்தப் பழைய காந்தியவாதி முகர்ஜி, அவருக்கே உரிய முறையில் சத்தியாக்கிரகம் நடத்த முடிவு செய்தார். அவர் மாவட்டங்களில் சுற்றுப்பயணம் மேற்கொண்டு சமூகத்தில் சி.பி.எம் ஏற்படுத்தும் பிளவுக்கு எதிராகப் பேசினார். பிறகு, தெற்கு கல்கத்தாவில் கர்சன் பூங்காவில் எழுபத்து இரண்டு மணி நேர உண்ணாவிரதத்தை டிசம்பர் முதல் தேதி தொடங்கினார். இந்திய சத்தியாக்கிரக வரலாற்றிலேயே முதல்வர் ஒருவர் தன் அரசு அமைதியை நிலைநாட்டத் தவறியதை எதிர்த்து, அதற்கு எதிராக உண்ணாவிரதம் மேற்கொண்டது மிகவும் விநோதமானது.

சிவசேனை கட்சி, பால் தாக்கரே என்ற கார்டூனிஸ்டின் உருவாக்கம். அவருடைய முக்கியமான குறி உள்ளூர்வாசிகளின் வேலை வாய்ப்புகளைப் பறித்துக்கொள்ளும் தென்னிந்தியர்கள்மீதுதான் இருந்தது. தாக்கரே தன் எழுத்துகளிலும் கார்ட்டூன்களிலும் வேட்டி கட்டிய மதறாஸிகளைக் கிண்டல் செய்தார். அவருடைய தொண்டர்கள் உடுப்பி ஓட்டல்களையும், தமிழ், தெலுங்கு பேசும் மக்களின் வீடுகளையும் தாக்கினர்.

நாட்டின் மறுமுனையில் அரசாங்கம் அனைத்து அஸ்ஸாம் மாணவர் யூனியனுடன் ஓர் ஒப்பந்தம் காண்பதில் வெற்றி கண்டது. உட்புகுந்தவர் வருகை குறித்த தேதி தொடர்பாக சமரசம் காண இரு பக்கத்தினரும் ஒப்புக் கொண்டனர். 1966 ஜனவரி முதல் தேதிக்குப் பிறகு, ஆனால் 1971 மார்ச் 25-ம் தேதிக்கு முன்னால் வந்தவர்கள் (அதாவது கிழக்கு பாகிஸ்தானில் உள்நாட்டுப் போர் ஆரம்பிப்பதற்கு முன்னால்) அஸ்ஸாமில் இருக்க அனுமதிக்கப்படுவார்கள், ஆனால் அவர்கள் வாக்களிக்க முடியாது. அதற்குப்பின் வந்தவர்கள் அடையாளம் காணப்பட்டு, திருப்பி அனுப்பப்படுவார்கள். இங்கும் ஜனாதிபதி ஆட்சி முடிவுக்குக் கொண்டுவரப்பட்டு, தேர்தல்கள் அறிவிக்கப்பட்டன. மாணவர் யூனியன், ஓர் அரசியல் கட்சியாக மாற்றப்பட்டு, அதன் உறுப்பினர்களைக் கொண்டு அஸ்ஸாம் கன பரிஷத் (ஏ.ஜி.பி) என்ற கட்சி ஆரம்பிக்கப்பட்டது. 1985 டிசம்பரில் தேர்தல் நடைபெற்றபோது ஒரு காலத்தில் ஆதிக்கம் செலுத்திய காங்கிரஸ் கட்சியை, ஏ.ஜி.பி. படுதோல்வி அடையச் சேய்தது. புதிய முதல்வர் பிரஃபுல்ல மஹந்தா 32 வயதே ஆனவர். அவருடைய சட்டமன்ற உறுப்பினர்கள் மேலும் இளையவர்கள்.

இங்கும், ஒரு மோதலை எடுத்துக்காட்டாகக் கொள்ளலாம். இது தொழில் நகரமான ஜலந்தரின் புறநகர் எல்லைப்பகுதியான தல்ஹான் கிராமத்தின் கோவில் நிர்வாகம் பற்றியது. அந்தக் கோவில், கைவினைஞராக இருந்து துறவியாக மாறிய பாபா நிஹால் சிங் என்பவர் நினைவாகக் கட்டப்பட்டது. எல்லா சாதிச் சீக்கியர்களும் அங்கு அதிகமான எண்ணிக்கையில் வழிபாடு நடத்தினர். அவர்களுடைய காணிக்கைகளால் அக்கோவில் மாவட்டத்திலேயே மிக அதிகமான செல்வம் படைத்த கோவிலாக விளங்கியது. (கோவிலின் வசூல் ஆண்டுக்கு 5 கோடி ரூபாய் என்று மதிப்பிடப்பட்டது) எனினும் ஜாட் இனத்தவரே கோவில் நிர்வாகக் குழுவில் இருந்தனர். பணத்தை எவ்வாறு செலவிடுவது என்பதை அவர்களே முடிவுசெய்தனர். கோவிலை அழகுபடுத்துவதோ, சாலைகள் அமைப்பதோ, விருந்துகள் நடத்துவதோ, அனைத்தையும் அவர்களே முடிவுசெய்தனர். தலித்துகள் நீண்ட காலமாகவே கமிட்டியில் பிரதிநிதித்துவம் கோரி வந்தனர். அது மறுக்கப்பட்டதால் அவர்கள் நீதிமன்றத்துக்குச் செல்ல முடிவெடுத்தனர். 2003 ஜனவரியில் வழக்கு விசாரணையில் இருந்தபோது ஜாட்டுகள், தலித்துகளை சமூகத்திலிருந்து விலக்குவதாக அறிவித்தனர். அவர்களும் பதிலுக்கு எதிர்ப்பு வேலைநிறுத்தங்களை அறிவித்தனர். 6 மாதங்களுக்குப் பிறகு கிராமச் சந்தை ஒன்றில் இரு பிரிவுகளுக்கும் இடையே கடும் மோதல் ஏற்பட்டது. நிர்வாகம் தலையிட்டு ஒரு சமரச ஏற்பாட்டைச் செய்தது. அதன்படி நிர்வாகக் குழுவில் இரண்டு தலித்துகள் தேர்ந்தெடுக்கப்படுவர். ஆனால் அவர்கள் சீக்கிய மரபுப்படி தலைமுடியும் தாடியும் வளர்க்கவேண்டும்.

காந்தியின் மரணம் அசாதாரணமான துன்பத்தை விளைவித்தது. இதயத்தை உலுக்கும் அஞ்சலிச் செய்திகள் வந்த வண்ணம் இருந்தன. காந்தியை, 20-ம் நூற்றாண்டின் மாபெரும் மனிதர் என்று ஆல்பர்ட் ஐன்ஸ்டைன் நீண்டநாட்களாகவே கருதிவந்தார். காந்தியை ஏமாற்றுக்காரர் என்று கருதிவந்த ஜார்ஜ் ஆர்வெல், அவரைத் துறவி என்றார். மிகத் தீவிரமாகக் கொள்ளவேண்டியதை தமக்கே உரிய முறையில் விளையாட்டாக வெளியிடும் ஜார்ஜ் பெர்னார்ட் ஷா, ‘நல்லவராக இருப்பது எவ்வளவு ஆபத்தானது என்பதைக் காட்டுகிறது’ என்றார். முகமது அலி ஜின்னா தமக்கே உரிய அற்பமான வகையில், தன்னுடைய பழைய எதிரியின் மரணம் இந்து சமுதாயத்துக்கு மட்டுமே நஷ்டம் என்றார்.

வட இந்தியாவில் பல பெண்கள் தங்கள் சொந்தப் பெயர்களை அளிக்கத் தயங்கினர். தங்கள் பெயர்களுக்குப் பதிலாக ‘இவரது அம்மா’ அல்லது ‘அவரது மனைவி’ என்று பதிவு செய்துகொள்ள விரும்பினர். இந்த வினோதமான, பழங்கால வழக்கத்தின் எச்சங்கள் சுகுமார் சென்னுக்குக் கோபமூட்டின. அவ்வாறு வாக்காளர் பற்றிய வெறும் விளக்கங்களுக்குப் பதிலாக அந்தப் பெண்களின் பெயர்களையே பட்டியலில் திருத்திச் சேர்க்குமாறு தம்முடைய அலுவலர்களுக்கு அவர் அறிவுறுத்தினார். எனினும், 28 லட்சம் பெண் வாக்காளர்களின் பெயர்களை பட்டியலிலிருந்து கடைசியில் நீக்கும்படி ஆயிற்று. இப்படி நீக்கியதால் ஏற்பட்ட வடு நல்லதற்கே என்று சென் கருதினார். ஏனென்றால், இப்பெயர் நீக்கம் அவர்களுடைய மூட நம்பிக்கையை அடுத்த தேர்தலுக்கு உள்ளாவது மறையச் செய்யும். அப்பெண்களுடைய உண்மையான பெயர்கள் மீண்டும் சேர்க்கப்படும் என்று அவர் கருதினார்.

ஒருமுறை மகாத்மா காந்தி, ‘இந்தியக் குடியரசின் முதல் ஜனாதிபதியாக ஒரு தீண்டத்தகாத இனப் பெண்மணி நியமிக்கப்படவேண்டும்’ என்ற ஆசையை வெளியிட்டிருந்தார். அது நடக்கவில்லை. ஆனால், டாக்டர் பி.ஆர். அம்பேத்கர் அரசியல் அமைப்புச் சபையின் அரசியல் சட்ட வரைவுக்குழு தலைவராகப் பணியாற்றக் கோரப்பட்டார்.

மேலும் இடதுபக்கம் இருந்தது இந்திய கம்யூனிஸ்ட் கட்சி (சி.பி.ஐ.). 1948-ல், பல சி.பி.ஐ. போராட்டக்காரர்கள் தலைமறைவாகச் சென்று, விவசாயிகள் எழுச்சிமூலம், சீன மாதிரியில் நாடு தழுவிய புரட்சிகர எழுச்சியை ஏற்படுத்தலாம் என்று நம்பினர். ஆனால் காவல்துறையும், சில இடங்களில் ராணுவமும் அதைத் தீவிரமாக முறியடித்தது. எனவே, கம்யூனிஸ்டுகளும் சரியான நேரத்தில் தேர்தலில் போட்டியிட வெளியே வந்தனர். கட்சியின் பொதுச் செயலர், தெலுங்கானா கிளர்ச்சி நிபந்தனையின்றி விலக்கிக் கொள்ளப்படுவதாக அறிவித்தார். தாற்காலிக மன்னிப்பு வழங்கப்பட்டது. தீவிரவாதிகள் ஆயுதங்களை கீழே போட்டுவிட்டு வாக்கு கேட்கச் சென்றனர். அவர்களுடைய திடீர் செயல்மாற்றம் உருவாக்கிய சிக்கலுக்கு மார்க்ஸோ, லெனினோ அவர்களது நூல்களில் முடிவு எதையும் தரவில்லை. வங்காளத்தில் ஓரிடத்தில் போட்டியிட்ட கம்யூனிஸ்டு பெண்மணி, மடிப்பு கலைந்த, கசங்கிய சேலையை அணிந்து ஏழையோடு ஏழையாகத் தோன்றுவதா அல்லது நடுத்தர வர்க்கத்தினரைக் கவரும்படி தோய்த்துச் சலவை செய்து, அயர்ன் செய்த மடிப்புக் கலையாத சேலையை அணிவதா என்று தெரியாமல் திணறினார். தெலுங்கானாவில் ஒரு கம்யூனிஸ்ட் நாடாளுமன்ற வேட்பாளர் ஒரு சம்பவத்தை நினைவுகூர்ந்தார். மூத்த அதிகாரி ஒருவர் பானம் வழங்கியபோது அதை வாங்கிக் குடிப்பதா, வேண்டாமா என்ற குழப்பத்தில் இறுதியில் வாங்கி ஒரே அடியாகக் குடித்துவிட்டார். அது பழச்சாறாக இல்லாமல், விஸ்கியாக இருந்து, அவர் தலை சுற்ற ஆரம்பித்துவிட்டது.

பிரெஞ்சு எழுத்தாளர் ஆந்த்ரே மால்ரா ஒருமுறை ஜவாஹர்லால் நேருவிடம், ‘சுதந்தரத்துக்குப் பிறகு உங்களுக்கு ஏற்பட்ட மிகப்பெரும் சிரமம் எதுவாக இருந்தது?’ என்று கேட்டார். ‘நியாயமான வழியில் நியாயமானதோர் அரசை உருவாக்குவதுதான். ஒருவேளை, மதச்சார்புள்ள ஒரு நாட்டில் மதச்சார்பற்ற ஓர் அரசை அமைப்பதுவாகவும் இருக்கலாம்’ என்றார் நேரு.

சுகுமார் சென், இன்னமும் தலைமைத் தேர்தல் ஆணையராகப் பணியாற்றிக்கொண்டிருந்தார். சந்தர்ப்பவசத்தால் அந்தத் தொடர்ச்சி ஏற்பட்டிருந்தாலும் அது முக்கியமானது. ஏனெனில், திட்டமிட்ட முறைகள் எவ்வாறு இயங்குகின்றன என்பதை அவரால் மீண்டும் புதிதாகச் சோதிக்கமுடியும். அவை சிறப்பாகவே செயல்பட்டன என்று நாம் அறிகிறோம். இந்த முறை பொதுத் தேர்தலுக்கு கடந்த தேர்தலைவிட 4.5 கோடி ரூபாய் குறைவாகவே அரசுக்குச் செலவானது. நன்கு திட்டமிட்ட சென், 35 லட்சம் வாக்குப்பெட்டிகளை முதல் தேர்தலுக்கு உபயோகப்படுத்தியபிறகு பாதுகாப்பாக வைத்திருந்ததால், மேலும் 5 லட்சம் பெட்டிகளே தேவையாக இருந்தன.

தேர்தல் நாட்களில் மது, சாராயக் கடைகளை மூடிவைக்க தேர்தல் ஆணையம் சிபாரிசு செய்தது. இதனால் ரௌடிகளுக்கு சாராய பலம் கிடைக்கவிடாமல் செய்யப்பட்டது. ஆயினும் பல சுவையான நிகழ்ச்சிகளுக்குக் குறைவில்லை. புதுடெல்லி வேட்பாளர் ஒருவர் கர்த்தர் ஏசுநாதர் பெயரில் வேட்பு மனுவைத் தாக்கல் செய்து அதை ஏற்க வற்புறுத்தினார். மதராஸில் வாக்காளர் ஒருவர், தேர்தல் ஆணையர் சுகுமார் சென்னைத் தவிர வேறு எவருக்கும் வாக்களிக்க மறுத்தார். ஒரிஸாவில் இரண்டடிக் குள்ளர் ஒருவர் ஸ்டூல் ஒன்றைத் தாம் வாக்களிக்க உதவியாக தம்முடன் எடுத்துவந்தார். மேலும் எல்லா இடங்களிலும் வாக்குப்பெட்டிகளில் வாக்குச் சீட்டுகளுடன் வேட்பாளரைத் திட்டும் சீட்டுகள், சினிமா நட்சத்திரங்களின் புகைப்படங்கள் முதலியவையும் இருந்தன. சில வாக்குப்பெட்டிகளில் ரொக்கமாகவும் சில்லறையாகவும் பணமும் இருந்தது. அவை அரசு கஜானாவில் செலுத்தப்பட்டன.

காஷ்மீர் குறித்து அப்துல்லா இவ்வாறு பேசினார். ‘இந்தியா, பாகிஸ்தான் என்ற இரு கணவர்களால் விரும்பப்படும் மணமகளாக காஷ்மீர் உள்ளது. ஆனால், எவருமே காஷ்மீரிகள் விரும்புவது என்ன என்பதை உறுதி செய்துகொள்ளவில்லை.

இந்தியாவின் சாதி, மதக் கலவரங்கள் வழக்கமாக ஒன்றுக்கு ஒன்று தொடர்பு இல்லாமலேயேதான் நடந்துவந்தன. ஆனால் 1980-களில் அவை ஒன்றை ஒன்று நுட்பமாக பாதிக்க ஆரம்பித்தன. முக்கியமான நிகழ்வு, தமிழ்நாட்டில் ஒரு கிராமத்தில் அரிஜன மக்கள் அனைவரும் இஸ்லாமுக்கு மாற முடிவெடுத்தது. 1981 பிப்ரவரி 19 அன்று மீனாட்சிபுரத்தின் ஆயிரம் பேர் முஸ்லிம்களாக மாறினர். அவர்கள் தங்கள் மதத்தையும் சொந்தப் பெயரையும் மாற்றியதோடு கிராமத்தின் பெயரையும் ‘ரெஹ்மத் நகர்’ என்று மாற்றினர். மீனாட்சிபுரம் சம்பவம் காரணமாக, ஆர்.எஸ்.எஸ்ஸும் அதன் சகோதர அமைப்புகளும் ‘இந்து மதத்துக்கு ஆபத்து’ என்று குரல் எழுப்பின. மதமாற்றங்களில் வளைகுடாப் பணம் விளையாடுவதாகச் சந்தேகம் எழுப்பப்பட்டது. இந்திய முஸ்லிம்களின் முழு உதவியுடன், அரேபிய நாடுகள் தங்கள் பெட்ரோ டாலர்களைப் பயன்படுத்தி துணைக்கண்டத்தில் மதமாற்றத்தை ஊக்குவிப்பதாகக் கூறப்பட்டது. அந்தப் பிரதேசத்தில் இஸ்லாமிய போதகர்கள் உண்மையாகவே தீவிரமாகச் செயல்பட்டனர். ஆனால் அதே சமயம், அரிஜன மக்கள், மேல் சாதி நிலச்சுவாந்தார்களின் அடக்குமுறையை எதிர்த்தும், பள்ளிகளில் சேருவதில் அவர்கள் எதிர்கொண்ட பாரபட்சமான போக்கு, அரசு வேலைகள் பெறுவதில் படும் கஷ்டங்கள் ஆகியவற்றுக்கு எதிராகவும் மதமாற்றத்தில் ஈடுபட்டனர். அனைவருக்கும் சமத்துவம் என்று போதிக்கும் மதத்தைத் தழுவுவதன் மூலம் தாங்கள் எதிர்கொள்ளும் சமூக அவமானத்திலிருந்து தப்பித்துக்கொள்ளலாம் என்பது அவர்களது நம்பிக்கையாக இருந்தது.

சுதந்தரம் பெற்ற 1947-ல், வானொலிப் பெட்டித் தயாரிப்பாளர்கள் வெறும் 3,000 ரேடியோ செட்களையே தயாரித்தனர். இது 1951-ல், 60,000 ஆகவும், 1956-ல், 1,50,000 ஆகவும் அதிகரித்தது. 1962-ல் ஆல் இந்தியா ரேடியோ, 30 நிலையங்களிலிருந்து ஆண்டுக்கு ஒரு லட்சம் மணி நேரம் ஒலிபரப்பு நிகழ்ச்சிகளை நடத்தியது. பத்தாண்டுகளுக்குப் பிறகு, 1.5 கோடி ரேடியோ செட்கள் இருந்ததாகக் கணக்கிடப்பட்டது. அவற்றுள் பலவற்றை, ஒன்றுக்கும் மேற்பட்டவர்கள் பயன்படுத்தினர்.

உண்மை நிகழ்ச்சிகளாலும் கற்பனைகளாலும் தில்லியின் பொதுமக்கள் கோபமாக இருந்தனர். அப்படியே இருந்தாலும்கூட, ராஜிவ் காந்தியின் பேச்சு சிந்தனையின்றி சொல்லப்பட்டது. அந்தக் கருத்து, அவர் இப்போது தலைமை ஏற்று நடத்தப்போகும் நிர்வாகத்தின் நடத்தையின் ஒரு பகுதி. தீன்மூர்த்தி இல்ல வாயிலில் கூடியிருந்த வெறிக்கூட்டம், ‘ரத்தத்துக்கு ரத்தம்’ என்று கோஷமிடுவதை தூரதர்ஷன் காட்டியதன்மூலம் அந்த நிகழ்ச்சி நிஜத்தில் ஏற்பட அதுவே ஒரு காரணமாயிற்று. போலீஸின் அலட்சியம் அதிர்ச்சியூட்டியது. காங்கிரஸ் அரசியல்வாதிகளின் பங்கு அறத்துக்குப் புறம்பானது. இந்த எல்லாத் தவறுகளையும்விட, ராணுவத்தை அழைக்க விருப்பமின்றி இருந்தது மிக மிக மோசமானது. தில்லியிலேயே பெரிய ராணுவக் குடியிருப்பு இருந்தது. தலைநகரின் 50 மைல் சுற்றுப்புறத்தில் பல தரைப்படைப் பிரிவுகள் இருந்தன. பிரதமருக்கும் உள்துறை அமைச்சர் பி.வி. நரசிம்ம ராவுக்கும் திரும்பத் திரும்ப வேண்டுகோள் விடுத்தும் அவர்கள் ராணுவத்தை அழைக்கவில்லை.

பிற விஷயங்களில் நாட்டின் ஜனநாயக அடிப்படை அவ்வளவு பாதுகாப்பாக இல்லை. ஒரு காலத்தில் அகில இந்திய காங்கிரஸ் கமிட்டியின் பிரதிநிதிகளை மாநிலங்களே தேர்ந்தெடுத்தன. மாநிலங்களின் பிரதிநிதிகளும் மாவட்ட, தாலுகா அமைப்புகள்மூலமாகத் தேர்ந்தெடுக்கப்பட்டனர். மிக முக்கியமாக, காங்கிரஸ் ஆட்சிசெய்த மாநிலங்களின் முதல்வர்கள் மாநில சட்டமன்ற உறுப்பினர்களால் மட்டுமே தேர்ந்தெடுக்கப்பட்டனர். எனினும் 1969-ல் காங்கிரஸ் பிளவுபட்டபோது முக்கியமான பதவிகளில் திருமதி காந்தி தனக்கு விருப்பமான வேட்பாளர்களையே நியமித்தார். இந்த மைய அதிகாரக் குவிப்பு, 1971-ல் அவர் பெற்ற மகத்தான வெற்றிக்குப்பிறகு மேலும் உறுதியானது. பிறகு அதே ஆண்டில் அடுத்தடுத்து ராஜஸ்தான், ஆந்திரப் பிரதேச முதல்வர்களை விலக்கிவிட்டு தனக்குப் பிடித்தமானவர்களை அவர் அந்தப் பதவிகளில் நியமித்தார். ஒரு பத்திரிகை குறிப்பிட்டதுபோல, ஆந்திராவின் புதிய முதல்வராக யார் வருவார் என்பது பற்றிக் கவலையில்லை. ஏனென்றால் ‘அந்த அதிகாரத்துக்கு வருபவர் ஹைதராபாத்தில் உள்ள சட்டமன்ற உறுப்பினர்களுக்கோ, ஆந்திராவின் தொகுதி மக்களுக்கோ பொறுப்பாக இருப்பதைவிட, தில்லியில் உள்ள அந்தப் பெண்மணியின் நம்பிக்கைக்குப் பாத்திரமாக இருப்பதையே கவனமாகக் கொள்ளவேண்டும்.

பிரதமரின் முதல் மகன் ராஜிவ், பயிற்சி பெற்ற விமானியாக இந்தியன் ஏர்லைன்ஸில் பணியாற்றிக்கொண்டிருந்தார். பிரதமர் அதிகமாகக் கவலைப்பட்டது சஞ்சய் பற்றித்தான். 1971 பிப்ரவரியில் தன் சகாவுக்கு எழுதிய கடிதத்தில், ‘ராஜிவுக்கு ஒரு வேலை இருக்கிறது; ஆனால் சஞ்சய்க்கு இல்லை. மேலும் அவன், மிகச் செலவாகும் ஒரு முயற்சியில் இறங்கியுள்ளான். நான் அந்த வயதில் எப்படி இருந்தேனே அப்படியே அவனும் முரட்டுத்தனமாக இருக்கிறான் என்று எனக்குப் படுகிறது. அவன் படக்கூடிய கஷ்டங்களுக்காக என் மனம் வேதனைப்படுகிறது’ என்று குறிப்பிட்டிருந்தார்.

எதிர்பார்த்ததுபோலவே சஞ்சயின் கார் திட்டத்துக்கு மிக அவசரமாக அனுமதி தரப்பட்டது. சிறிய கார்கள் உற்பத்தி செய்ய அனுமதி கோரி 18 விண்ணப்பங்கள் வந்திருந்தன. ஆனால், இத்துறையில் அனுபவம் ஏதும் இல்லாவிட்டாலும் பிரதமர் மகனின் திட்டம் மட்டுமே அங்கீகரிக்கப்பட்டது. ஹரியானாவின் காங்கிரஸ் முதல்வர் பன்ஸி லால், 300 ஏக்கர் நிலத்தை அடிமாட்டு விலைக்கு சஞ்சய் காந்திக்கு அளித்தார்.

1973 மார்ச்சில் அரசாங்கம் உச்ச நீதிமன்றத்துக்குப் புதிய தலைமை நீதிபதி ஒருவரை நியமித்தது. இதற்குமுன், ஒரு தலைமை நீதிபதி ஒய்வுபெற்றால் அடுத்த நீதிபதிகளில் மிக மூத்தவரே ஓய்வுபெற்றவர் இடத்துக்கு வருவார். ஆனால் இம்முறை நீதிபதி ஏ. என். ரே, தன்னைவிட மூத்த மூவருக்கு மேலாகத் தலைமை நீதிபதியாக நியமிக்கப்பட்டார். இந்தத் தேர்வு அரசியல் காரணங்களுக்காக, நீதித்துறையைக் கட்டுப்படுத்த அரசு ஆசைப்பட்டதன் விளைவாகச் செய்யப்பட்டது.