Gevoel Quotes

Ieder mens heeft geloof ik het gevoel, dat hij er eigenlijk niet bijhoort, bij het leven van de andere mensen. Dat hij op een of andere manier iets anders is, een gast, en hij doet alle mogelijke moeite om te zorgen, dat de anderen dat niet zullen merken. Dat is het gevoel, dat alle mensen gemeen hebben, en daardoor horen ze juist bij elkaar.

Als iemand dichtbij staat of ligt krijg ik het gevoel dat ik iets moet bekennen, dat ik mij moet verantwoorden voor mijn aanwezigheid...

Verdriet is niet deelbaar, datdenk ik, omdat woorden niet genoeg zijn, omdat armen die omarmen het gevoel niet wegnemen, omdat begrijpen, echt begrijpen, simpelweg niet bestaat, zelfs niet tussen uzssen die de blikken kennen van hun ouders, en het geluid van harten die aan flarden worden geschoten, en het stikken in de dichte lucht van salons en woonkamers en keukens waar ze met veel woorden zitten te zwijgen tegen mekaar.

Hart en hersens horen bij elkaar. Het gevoel is verstandig en denken is gevoelig.

Ik heb soms het gevoel dat ik al jaren mezelf loop te spélen, alsof de rol die ik ooit heb gekozen met mij aan de haal is gegaan.

voel me: moe. Maar moe is geen gevoel, zegt mijn vader. Hij heeft geen gelijk. Moe is een allesoverheersend rotgevoel.

Dat ze iemand blij kon maken met zoiets als een glas limonade bracht haar een gevoel van heel simpel geluk. Het soort geluk dat nergens van afhing, dat er gewoon altijd wel was en je af en toe terloops even aanraakte.

Ik verlangde naar beweging en niet naar een zo rustig voorbijgaand leven. Ik verlangde naar opwinding, naar gevaren, naar een gelegenheid mij op te offeren voor mijn gevoel.

Ik wist niet wat hij voelde want ik kende de taal van zijn gevoel niet

Verdriet is niet deelbaar, dat denk ik, omdat woorden niet genoeg zijn, omdat armen die omarmen het gevoel niet wegnemen, omdat begrijpen, echt begrijpen, simpelweg niet bestaat, ...

Ik zou een héél boek willen schrijven over een kiezelsteen en over een paars viooltje. Ik zou met één enkele kiezelsteen heel lang kunnen leven en een gevoel kunnen hebben in Gods machtige natuur te leven.

Met de komst van de woorden verliezen we het oorspronkelijke gevoel, dacht ze. Het geeft een veilig gevoel, dat is waar. Alleen de dingen die een naam hebben gekregen, worden werkelijk voor ons. Werkelijk en begrensd.

Ik lag op mijn arm tot er geen gevoel meer in zat en toen tilde ik hem op (met mijn nietgevoelloze arm) en legde hem op mijn borsten. Ik wilde weten hoe het voelde om een vreemde hand op je borsten te hebben. Het was wel aangenaam, maar wat weet ik er nou van? Ik zit vol rare verlangens om helder te kunnen denken. Moet ik mijn beha aan naar het feest?

Vroeger blikte ik in een chaotische toekomst, omdat ik het moment, dat vlak voor me lag, niet wilde beleven. (...) Ik had soms het zekere, doch zeer vage gevoel, dat ik "iets zou kunnen worden" in de toekomst, iets "geweldigs" zou kunnen doen en dan af en toe weer die chaotische angst dat ik "toch wel naar de bliksem zou gaan". Ik begin te begrijpen hoe dat komt. Ik weigerde de vlak voor me liggende taken te doen. Ik weigerde van trede tot trede voort te klimmen voor die toekomst. (...) Vroeger leefde ik altijd in een voorbereidend stadium, ik had het gevoel dat alles wat ik deed toch niet het "echte" was, maar voorbereiding tot iets anders, iets "groots", iets echts. Maar dat is nu volkomen van me afgevallen. Nu, vandaag, deze minuut leef ik en leef ik volop en is het leven waard geleefd te worden en wanneer ik zou weten, dat ik morgen zou sterven, dan zou ik zeggen: ik vind het heel jammer, maar het is goed geweest, zoals het geweest is.

Ze wilde graag nog wat langer boos op hem zijn. Vooral omdat het touwtje van haar tampon slecht zat en ze het zo oneerlijk vond dat Andreas nooit het verdrietige gevoel van een verkeerd tamponkoordje zou begrijpen. Hij zou haar überhaupt nooit begrijpen.

Zonder vrije pers is elk volk een domme en gedwee kudde, elke regering is er een van willekeur en meedogenloze uitbuiting, de vrijheid van meningsuiting en van eredienst is een lachertje, het nationaal gevoel, de publieke opinie zijn uitgeholde begrippen.

De hedendaagse Vlaming beschouwt zichzelf als Belg, maar koestert in werkelijkheid een diepgewortelde Vlaamse identiteit. Dit bedrieglijk zelfbeeld vindt zijn oorzaak vooral in de associaties die samengaan met het Vlaams-nationalisme. Het gevoel van Vlaams zijn wordt onbewust geassocieerd met het zijn van een Vlaams-nationalist. De Vlaming voelt zich echter geenszins Belgisch, aangezien dit gelijk zou staan aan het zich Frans voelen en hij ziet zichzelf zeker niet als Fransman. Opmerkelijk is dat de gemiddelde Vlaming helemaal geen nationalistische gevoelens heeft, noch Belgisch noch Vlaams. Hij beschouwt zichzelf simpelweg als Vlaming, maar interpreteert deze Vlaamse identiteit als Belgisch, waardoor hij zichzelf als Belg ziet.

Ik zie de Bibliothecaresse dagelijks, maar de leegte in mij blijft. Ik lees de oude dromen in de Bibliotheek. Zij zit naast me. We eten samen. Ik breng haar naar huis. We praten over van alles. Mijn droefheid schijnt alleen maar erger te worden, zich te verdiepen, hoe onredelijk dat ook is. Het gevoel van verlies wordt steeds sterker, elke keer als we elkaar ontmoeten. Het is een put die nooit gedempt zal worden. Het is een donker, ondraaglijk somber gevoel.

Weet ik iets zeker? Er is een ding dat ik zeker weet. Er is sprake van een verbijsterende liefde en van een ongelofelijk mooi aanbod dat 'leven' heet. En helaas wordt dit aanbod niet door genoeg mensen erkend als iets buitengewoon schoons. Er zijn genoeg mensen die zelfs hun status verkrijgen en geld verdienen aan het actief ontkennen van dat gevoel.

Ik voel als ik eraan denk, vandaag nog zijn wang tegen de mijne met dat heerlijke gevoel dat alles goed maakt

Ze verlangde hartgrondig naar de onbevangenheid van haar leeftijdsgenoten, hun dwaze gevoel van onsterfelijkheid.

Schrijven met gevoel en met een doel

Als ik een aanhanger van een ander geloof ontmoet die zich laat leiden door de liefde, heb ik het gevoel dat we dezelfde godsdienst belijden.

Een van de grootste geneugten van muziek is ervoor zorgen dat anderen ernaar luisteren, zodat je even het gevoel hebt dat je deel uitmaakt van een volmaakte wereld waarin alles goed is en mooi.

Ik weet niet of er woorden bestaan die de geur van je huid kunnen vangen, het beweeglijke licht in je ogen, de warmte die in me opspringt zodra je me aanraakt, het rulle gevoel van je haar aan mijn vingertoppen, de bloemblaadjestere huid van je oogleden tegen mijn lippen. Als daar woorden voor waren, kon ik alles snel vastleggen op papier voor als je er niet bent (en dat is dikwijls).

O, het is met de verte als met de toekomst! Een wijd, schemerachtig vergezicht ligt voor ons, onze ziel en onze ogen drinken het in, en wij haken ernaar ons er helemaal aan over te geven, om in alle gelukzaligheid van één groot, heerlijk gevoel te zijn vervuld. Maar och, als we erop afvliegen, dan is alles zoals tevoren en staan wij in onze armoede, in onze beperktheid, en onze ziel dorst naar ontglipte lafenis.

Het valt niet te ontkennen dat wij in elke afzonderlijke tak van het menselijk kunnen zo veel vooruitgang boeken dat wij terecht het gevoel hebben het niet bij te kunnen houden; zou het niet mogelijk zijn dat daaruit ook het gevoel ontstaat dat wij geen vooruitgang beleven? Uiteindelijk is vooruitgang niets anders dan het resultaat van alle gezamenlijke inspanningen, en eigenlijk kun je dus al van tevoren zeggend at de werkelijke vooruitgang altijd juist dat zal zijn wat niemand wilde.

Zou Tom zich ook zo hebben gevoeld tijdens zijn depressie? Het gevoel dat niet-bestaan het enige is wat nog zou kunnen helpen? Wat een hel moet dat zijn geweest, maandenlang zelfs je geliefde niet kunnen verdragen. Kwam de slaap maar snel en diep.

De rede is van ons bewustzijn maar de buitenkant. Daaronder zit het gevoel. Vanbinnen, waar niemand ons kan zien, durven wij er feilloos op te vertrouwen. Daar weten wij alles zonder woorden. Als wij nooit naar buiten hoefden te treden zouden we geen moment aan onze intuïtie twijfelen. Maar we gaan uit en willen de anderen ook ons innerlijk keurig presenteren. Dus kammen we onze gedachten uit en trekken ze recht. Herinner jij je dan niet dat je als kind instinctief aanvoelde hoe mensen in elkaar zaten, bij wie je het goede kon vinden en wie voor jou gevaarlijk was, wat je moest doen om gevoed te worden, te overleven en liefde te vinden? Ik geloof dat veel van de kennis waarnaar wij op zoek zijn, een antwoord op alle belangrijke vragen, al vanaf onze geboorte in ons aanwezig is en dat wij alleen maar zijn vergeten hoe we die moeten aanboren. Sterker, van het meeste zijn we vergeten dat het bestaat (…). Al die intuïtieve kennis, die op zijn sterkst is bij onze geboorte, wanneer wij haar het hardst nodig hebben omdat ons nog geen andere middelen ter beschikking staan om te overleven, en die minder wordt naarmate wij leren te denken in plaats van te voelen, dat instinctieve weten is niet vergaan. Het ligt alleen bedolven onder de lawine aan argumenten en redeneringen die wij tegenwoordig nodig hebben om onze wereld voor onszelf begrijpelijk te maken. Af en toe, een enkele keer in een droom, in een moment van verstrooiing vinden we er misschien ineens iets van terug. Inspiratie zal een kunstenaar het noemen, voor iemand die gelooft is het een openbaring. Maar voor ons, die rationeel proberen te denken? Misschien zouden wij het een inval noemen, een moment van verlichting waarin je ineens de oplossing ziet van een vraagstuk dat je nog niet eens had geformuleerd.

Ik ben niets meer, niets meer van mijzelf, geen gedachte, geen gevoel, ik ben alleen de oppervlakte, waar de zon mij raakt; de oude huid van de slang, waaruit ze is verdwenen. Zo is het eenvoudig te bestaan: als afgeworpen omhulsel van een kronkelende inwendigheid.

Gisteravond was het me allemaal te veel. Ik word al weken gekweld door een overheersend 'spagettigevoel', een gemoedstoestand die stamt uit de tijd dat ik een jaar of dertien was en ik op televisie een vrouw nogal somber naar een bolvormige schaal spaghetti zat te kijken. Zuchtend staarde ze langdurig naar het blanke deeg en de rode tomatensaus. Toen bewoog ze voorzichtig naar de schaal, stak ze haar handen in de spaghetti, bracht ze de pasta naar haar gezicht en smeerde ze zichzelf langzaam helemaal onder. Ik vond dit toen al pure nonsens natuurlijk, maar toch had ik het gevoel dat ik de daad van de vrouw begreep. Vanaf die dag heb ik op gezette tijden mijn eigen spaghettigevoel, dat ik somber zit te zijn achter een bord voedsel, me pathetisch afvragend: ' Waarom smeer ik me niet met dit voedsel in?

Alles bestaat maar en gaat maar door, op iedere zomer volgt een nieuwe zomer, op iedere nacht een dag en weer een nacht, bloemen zijn nauwelijks uitgebloeid en uit de zaden groeien alweer nieuwe, ieder mens krijgt een kind en dat krijgt weer een kind en dat op zijn beurt ook weer een kind, het maakt niet uit wat jou overkomt, want er is in jouw plaats altijd een ander, even goedgelovig en vermeend bijzonder en vervangbaar als jij, en die hele aardse tredmolen draait zo maar door, tot in de eeuwigheid der eeuwigheden. Het laat hem niet meer los, dat gevoel van verdovende herhaling tot in het oneindige. Hij valt in slaap, het is er ’s ochtends nog steeds en de dagen en de nachten daarna. Er is niets om voor wakker te worden, om voor op te staan. Het is alsof hij uitgeput tegen een muur wil leunen, en telkens als hij een stap in zijn richting doet, wijkt de muur terug. Eindelijk begrijpt hij waarom Eliza May bij haar volle verstand voor de naam Emery en de vloek koos. Het was geen keuze voor de dood, het was een keuze juist voor het leven, hartstochtelijk en kort. Alles verliest zijn waarde als het er altijd is, alsof je langzaamaan blind wordt.

Ik zou proberen de aanwezigen tot daadkracht op te wekken door met nadruk te verklaren dat hun gevoel van eigenwaarde op het spel stond en dat zij, door zulke onrechtvaardigheden zonder protest te aanvaarden, hun eigen besef van waardigheid en de eeuwige wetten van God Zelf zouden verraden.

Ik begreep plotseling waarom de schaars geklede filmheldinnen altijd in katzwijm vielen in hun redders armen: niet omdat ze zulke slappe troela's waren, maar omdat je blijkbaar slappe knieën krijgt als een man iets heel bijzonders doet om jou te redden, en dat was, merkte ik nu, een plezierig gevoel.

Hij keek Madeleine aan. Misschien was ze toch niet zo bijzonder. Ze was zijn ideaal, maar een vroege versie daarvan, en hij zou er mettertijd wel overheen komen. Hij lachte haar een beetje sullig toe. Hij had nu een beter gevoel over zichzelf, alsof hij misschien nog wel eens iets zou kunnen bereiken.

Het is beter geweld te ondergaan dan geweld toe te brengen, omdat het laatste het bestaan van geweld en verbittering in het heelal slechts verveelvoudigt, terwijl het eerste wellicht een gevoel van schaamte kan opwekken in de tegenstander en zodoende een omslag kan teweegbrengen en een verandering van inborst.

Heb jij zelf geen kinderen, of wil je geen kinderen?' vroeg een kereltje. Ik staarde naar zijn brilletje en ik weet niet meer hoe ik het precies zei, maar het zal geklonken hebben als: 'Jongeman, noem me ouderwets, edoch het is een diep gevoel van beschaving dat lieden elkaar slechts tutoyeren nadat zij hierover elkaar vooraf om toestemming hebben verzocht. Ik duid u uw vrijpostigheid niet euvel - u bent jong en dus bij voorbaat geëxcuseerd voor uw verlies van decorum - maar ik stel er prijs op dat u mij vousvoyeert tot ik u vriendelijk vraag dit niet meer te doen. Voorlopig verkeren wij nog niet op een dusdanige voet van vertrouwelijkheid dat we dit soort intimiteiten met elkaar delen, duidelijk?

Wanneer je daarna weer opnieuw nadenkt over het probleem, is je oordeel beter, want continu nadenken over een probleem tast de kracht van je oordeel aan.’11

Wie twijfelt mag aan veel twijfelen, behalve aan de twijfel.

In elk land tonen de treinen de essentiële kenmerken van de cultuur: Thaise treinen hebben de badkruik met de geglazuurde draak op de zijkant, de Ceylonese een wagen die gereserveerd is voor boeddhistische monniken, de Indiase een vegetarische keuken en zes klassen. De Iraanse hun bidmatjes, de Maleisische een noedelstalletje, de Vietnamese kogelvrij glas op de locomotief en in elk rijtuig van de Russische Spoorwegen staat een samovar. De spoorwegbazaar met haar reizigers en vindinkjes vertegenwoordigde de maatschappij zó volmaakt dat je je bij het instappen blootstelde aan het nationale karakter. Soms leek het op een rustige collegezaal, maar soms kreeg ik ook wel eens het gevoel dat ik gevangenzat en werd overvallen door dat monsterachtige 'typische'.

Ik dacht dat alles anders zou worden en dat is ook zo. Alles wordt altijd anders, daarom merk je het niet als het gebeurt en weet je nooit precies hoe je je voelt. Pas maanden later, misschien wel jaren, hoor je ineens een liedje uit die tijd en dan weet je precies welk gevoel daarbij hoort. Pas dan kun je denken zo voelde ik me toen. het duurt niet langer dan de muziek waarnaar je luistert.

Op dat moment begrepen we allemaal dat vertrouwen de basis was voor een intens gevoel van vrijheid. Zonder vertrouwen zetten we onze vreugde achter slot en grendel en houden we soms letterlijk onze adem in. Maar als we er ook maar een momentje bij stilstaan dat er iemand is om ons te steunen, voelen we ons vrij ons te laten gaan, te vragen ‘Waarom niet?’ en van iedere hobbel in de weg te genieten. Later,

Dagen waarvan ik wél zeker weet dat ze geslaagd zijn, zijn dagen waarop het me lukt precies te zeggen wat ik denk, dagen waarop ik het gevoel heb helemaal mezelf te zijn, totale controle te hebben over iedere klank die mijn keel verlaat, over iedere toetsenbordletter die ik indruk. Dit gevoel, het gevoel je de taal volledig te hebben toegeëigend, zou je 'inspiratie' kunnen noemen. Het is een machtig gevoel.

De ironie van de liefde wil dat we het gemakkelijkst en met de meeste zelfverzekerdheid de mensen verleiden tot wie we ons het minst aangetrokken voelen, aangezien we bij een intens verlangen niet in staat zijn de daarvoor vereiste onverschilligheid op te brengen en bij een aantrekkelijk iemand worden geplaagd door een gevoel van minderwaardigheid ten opzichte van de perfectie die we de aanbedene toedichten.

Ik weet niet wat het is met ons,' zei hij gelaten toen ik een week voor zijn dood de nacht naast hem doorbracht. 'We doen het er niet om maar op de een of andere manier vallen wij overal buiten. Heb je dat ook gemerkt? Word jij ook wel eens beslopen door het gevoel er niet bij te horen zonder dat je zou kunnen zeggen waarbij? Dat je rebels wordt genoemd alleen maar omdat je niet het riedeltje van Koekoek Eenzang zingt? Zorg daarom dat je zelf je plan trekt, ook als ik er niet meer ben, anders word je verpletterd door de horden. Het belangrijkste in het leven is zelfredzaamheid. Dan komt er een hele tijd niets, en dan komt voetje voor voetje de zachtheid aangeslopen. Zachtheid en zelfredzaamheid, daar gaat het om. Maar die zachtheid moet natuurlijk wel verdiend worden, dus daar moet men uiterst spaarzaam mee omgaan. Niet vergeten.

toch, er knaagt iets aan me. Op een goeie kilometer afstand staat er wel een dozijn borden, die melden waarom we dit gebied zo waardevol moeten vinden. Ze tonen waar je moet kijken en leggen uit wat je ziet. Ze geven me het gevoel dat ik een passant ben, een toeschouwer, en het landschap een decor, zoals in een Disneyfilm. De natuur is niet meer iets wat er gewoon is, wat buiten ons staat, aan zichzelf overgeleverd. Ze is nu toevertrouwd aan een conservator.

Tegen het einde van de winter werd dit wanhopige verlangen weg te komen uit deze eenzaamheid en ook het gewone gevoel van verveling zo groot, dat ik de kamer niet meer uitkwam, geen piano meer speelde en geen boeken meer wilde lezen. Als katja mij tractte te overhalen toch iets te gaan doen, antwoordde ik :'ik heb geen zin, ik kan niet.', Maar in mijn hart zei een stem: Waarom? Waarom zoui k iets doen wanneer mijn mooiste jaren zo verloren gaan? En op dit waarom had ik geen ander antwoord dan tranen.

En er rees in him een vreemde verwondering op, een verwondering, dat een mens steeds zichzelve, steeds zijn eigen individu was, zonder zich ooit te kunnen verwisselen in de persoonlijkheid van een ander. Dikwijls, zonder de minste aanleiding, doemde die verwondering bij hem op, te midden van de vrolijkheid der anderen en vulde zij hem met een grote verveling bij de gedachte aan het onherroepelijke noodlot, dat hij steeds Vincent Vere was en wezen zou, dat hij nimmer herboren kon worden in een geheel ander schepsel, dat ademde onder geheel andere omstandigheden in een geheel anderen kring. Hij zou graag verschillende gemoedslevens hebben doorleefd, in verschillende eeuwen hebben bestaan, en in telkens wisselende metamorfozen zijn geluk hebben willen zoeken. En dat verlangen scheen hem tegelijkertijd zowel zeer kinderachtig, om de bespottelijke onmogelijkheid, als zeer verheven, om de grootse onbereikbaarheid, die het omvatte, en hij meende, dat niemand dan hij zulk een verlangen koesterde en gevoelde zich zeer hoog boven andere mensen geplaatst... In die mijmering van hem, of de drie anderen zeer ver van hem waren, als van hem gescheiden door den nevel van rook... Een gevoel van lichtheid doorzweefde eensklaps zijn hersenen; het werd, of hij elk voorwerp met heller kleuren zag, hun gelach en gepraat harder hoorde klinken in zijn oor, als op een plaat van metaal, den geur van de tabak, vermengd met een aroom van gestorten wijn, in meer scherpte rook, terwijl de anderen in zijn slapen en zijn polsen klopten, alsof zij barsten zouden...

Het drong tot me door hoe vluchtig een gevoel van geluk kon zijn, en hoe kwetsbaar de basis daarvan was; van uit de regen een warm restaurant binnen lopen, de geur van voedsel en wijn, een boeiend gesprek, het buitenlicht dat zwakjes op de kersenhouten tafeltjes scheen. Er was maar weinig voor nodig om je humeur op een ander peil te brengen, als het schuiven met de stukken op een schaakbord. Dat besef alleen al, tijdens een moment van geluk, was alsof je een van de stukken verschoof en daardoor iets minder gelukkig werd.

Ik weet niet voldoende over neurologie om te kunnen peilen wat er precies gebeurt wanneer je halsoverkop getroffen wordt door een bepaalde gestalte, een bepaalde blik, een houding, iets waardoor een persoon plots uniek voor je wordt. Ik vermoed dat er heel ingewikkelde dingen samenkomen in één ogenblik, een soort associatieve explosie die een indruk van het unieke oplevert, het gevoel dat dit alles zonder meer onmiddellijk en onvoorwaardelijk betekenis en zin heeft. Wie verliefd is, ziet symbolen in de triviaalste dingen.

Hier, met het zicht op de pastoor die het vlees goedkeurt en betaalt, overvalt mij een somberheid die al een tijdje is weggebleven, waarvan ik dacht, hoopte, dat ze misschien voorgoed weg was. Ik weet intussen dat er niets bestand is tegen dit gevoel, al zit ik tijdig op een stoel in de juiste klas in een outfit waarin iedereen gewend is me te zien, al sta ik te kijken naar vlees, al sta ik niet te kijken naar vlees. Er ontbreekt me dan iets, alles, alsof ik ooit vollediger ben geweest en iets in me zich nog herinnert hoe dat voelde.

Postmoderniteit is een levenswijze die zich minstens sedert 1980 heeft verspreid over de postindustriële westerse samenleving in Europa, Noord-Amerika, Japan en Australië. Ze wordt gekenmerkt door gezinnen die steeds kleiner worden, door een sterk stijgend aantal echtscheidingen en minder huwelijken, door steeds meer buitenechtelijke geboortes, door een razendsnelle stijging van computer- en internet gebruik, door een forse stijging in het druggebruik, door steeds meer tijdsbesteding aan gaming, door een vals gevoel van toenemende vrijheid, door een stijging van de welvaart, enzovoort.

Alles aan hem en aan zijn omgeving veranderde continu: zijn haar, zijn lichaam, waar hij die nacht zou slapen. Vaak had hij het idee dat hij een vloeistof was, iets wat steeds van de ene felgekleurde fles in de andere werd gegoten, waarbij er elke keer een klein beetje werd gemorst of in de fles achterbleef. Maar zijn vriendschap met Jude gaf hem het gevoel dat er iets wezenlijks en onveranderlijks aan hem was, dat hij ondanks al zijn verschillende gedaantes een vaste kern had, iets wat Jude kon zien, al kon hij dat zelf niet, aslof hij pas werkelijk bestond als Jude er getuige van was.

Vanmiddag kwam je brief en ik was er zó blij mee. Als je altijd zo was als in deze brief. Het leek weer net als vroeger en ik was ineens weer zo verliefd op je. Ik denk dat ik maar blijf totdat ik weer terug ben. 't Is een erg prettig gevoel. Mijn eenzame bed begint hoe langer hoe eenzamer te lijken en ik verlang ernaar om uit te vinden of je zoenen dezelfde herinneringen op zullen roepen als deze brief. Ik verlang nog net als vroeger naar een geluk dat langer duurt dan een omhelzing. En ik weet niet of het bestaat, net als vijf jaar geleden. Ik heb vanavond het gevoel alsof je niet bestaat. Wat ik je had willen schrijven staat nergens in mijn brief.

Maar de dagen verstreken, en het werden weken en maanden, - verveling? Ik geef toe dat er niet altijd een boek bij de hand is om een aantal uren inhoud te verschaffen; je hebt ook al zonder dat er iets lukte op de piano proberen te fantaseren, je zit bij het raam een sigaret te roken en onwillekeurig bekruipt je een gevoel van afkeer van de hele wereld en van jezelf; de angstigheid overvalt je weer, de maar al te goed bekende angstigheid, en je springt op en gaat naar buiten waar je met het opgeruimde schouderophalen van de fortuinlijke naar de mensen die werken kijkt die geestelijk en materieel te weinig begiftigd zijn om niets te doen en te genieten.

Wij hebben er enkel toch maar op los geleefd, en geliefd; en nu wil je, dat ik ernstig word, en je hebt me nog niet een gefeliciteerd dat ik van dat hok af ben ! Wil je soms dat ik naar een ander kantoor toe ga? Je weet niet wat het is ! De hele dag een soort geknaag in je binnenste, en dat onterende gevoel van telkens met een ruk heen en weer getrokken te worden van en naar huis, waar je enkel komt om te eten en te slapen. Want omdat de hele dag dood is, wil je ’s avonds leven ; n daarom ga je aan een schijnleven doen ; dansen en de bioscoop, en als maar in een vaartje boeken uitrennen, waarin mensen echt leven. En zelf ben je geen mens, maar een marionet

Er zijn van die types die dolgraag een 'literaire correspondentie' met je beginnen. Zo een van het type 'daar ga jij meer tijd aan kwijt zijn dan je volgende boek', Schrijvers met gevoelige egos (niet alles gaat er met gevoel op vooruit, weet u) zijn daar al snel de dupe van. Sterker nog, dankzij deze 'literaire correspondenties' bleef u waarschijnlijk menig kwakkelend boek bespaard, hoewel je natuurlijk ook weer het soort figuren hebt die die 'correspondenties' tot een boek gaan maken, waarschijnlijk een leitmotiv voor de figuren die zo graag zulke correspondenties onderhouden. Het zijn vaak de meest oervervelende boeken uit het spectrum van de literatuur.

Op de voorgrond, dicht bij de rechterhand van het schilderij, is een dame ten val gekomen. Ze draagt en kanariegele jurk; de cavalier die zich bezorgd over haar heen buigt een rode, in het vale licht zeer opvallende broek. Als ik nu naar die rivier kijk, zei Austerlitz, en aan dat schilderij met zijn kleine figuurtjes denk, heb ik het gevoel dat het door Lucas van Valckenborch weergegeven ogenblik nooit voorbij is gegaan, dat de kanariegele dame pas zojuist is gevallen of bewusteloos geraakt, dat haar zwartfluwelen muts net pas naast haar hoofd is gerold, dat het kleine ongeluk waaraan de meeste beschouwers ongetwijfeld voorbijzien, telkens opnieuw gebeurt, dat het nooit meer ophoudt en door niets en niemand meer goed te maken valt.

Pijn had zij niet, dat is waar, een troostende gedachte kan ik het maar nauwelijks noemen. Uitgerekend zij moest eerst haar spraak verliezen. Uitgerekend zij moest nu haar leven verliezen bij gebrek aan eten. Was het twee jaar te laat? (‘Laat dat toch gaan. Laat dat oud menske gaan.’) Ik weet het nog steeds niet. Ik had de mooie momenten niet graag gemist. Maar nog liever had ik, met terugwerkende kracht, de gruwelijke uren en dagen uitgewist. In de eerste plaats voor haar. Nooit heb ik haar, naar mijn gevoel, meer verknochtheid en respect bewezen dan toen we haar eindelijk toelieten te gaan. Een mens staat maar bij één persoon echt in het krijt. Ik heb die lei toen schoongewreven. Misschien kan liefde maar één ding echt. Uit liefde doden.

Semiotiek 211 was een specialistisch vak dat werd gedoceerd door een voormalige rebel van het instituut Engelse taal- en letterkunde. Michael Zipperstein was tweeëndertig jaar geleden als aanhanger van het New Criticism naar Brown gekomen. Hij had drie generaties studenten de gewoonte bijgebracht teksten zorgvuldig te lezen, te analyseren en te interpreteren zonder aandacht voor de biografie van de auteur, totdat hij in 1975 tijdens een sabbatical in Parijs een levensveranderende openbaring kreeg: tijdens een diner maakte hij kennis met Roland Barthes en bij de cassoulet werd hij tot het nieuwe geloof bekeerd. [...] Hij bedolf zijn studenten onder de leeslijsten: naast de grote semiotische kanonnen - Derrida, Eco, Barthes - moesten ze zich voor Semiotiek 211 door hele stapels achtergrondteksten heen worstelen, van Sarrasine van Balzac tot bundels van Semiotext(e) tot gefotokopieerde capita selecta van E.M. Cioran, Robert Walser, Claude Lévi-Strauss, Peter Handke en Carl van Vechten. [...] Door dat esoterische onderzoek, en door Zippersteins kale goeroehoofd en witte baard, kregen zijn studenten het gevoel dat ze geestelijk waren doorgelicht en nu - althans twee uur lang op dinsdagmiddag - deel uitmaakten van een literaire elite.

Wat ik 'vermoeidheid' noem is ouderdom, en daarvoor bestaat geen rust behalve de dood. Wat is het ergst van al dit 'slecht want strijdig met de natuur'? Jong zijn en je genot ontzeggen of oud zijn en het nog steeds zoeken? Er zijn zekere geneugten van het vlees die het ouder wordende lichaam steeds vergeefser najaagt als het er zich in zijn jeugd niet aan bedronken heeft. Te kuise jongelingsjaren leiden tot liederlijke ouderdom. Het is waarschijnlijk gemakkelijker af te zien van wat men heeft gekend dan van datgene waarover men fantaseert. Men heeft hierin geen spijt van wat men heeft gedaan, maar van wat men niet heeft gedaan en zou hebben kunnen doen. En die spijt krijgt dan zelfs de donkere kleur van wroeging. Ik heb het gevoel dat ik ook hierin het meest tot onthouding gebracht word door redenen van esthetische aard. Oude handen verdorren wat zij strelen, dunkt me, maar ze hebben hun eigen schoonheid wanneer ze zich vouwen in gebed. Jonge handen zijn gemaakt voor liefkozingen en de mantel der liefde, het is jammer ze te vroeg samen te vouwen. Ja, die in gebed gevouwen handen verzinnebeelden fraai de mystieke omhelzing van het ongrijpbare, als de verliefde armen in het luchtledige grijpen omdat de realiteit ontglipt en er niemand is.

... Eenmaal in de tuin merkte ze dat ze al haar kleren uittrok. Het verbaasde haar een beetje haar handelingen zoveel eerder plaatsvonden dan haar gewaarwording ervan. Al haar bewegingen leken een volmaakte expressie van luchtigheid en gratie. 'Kijk uit,' zei een deel van haar. 'Doe voorzichtig.' Maar het was hetzelfde deel dat ook waarschuwde wanneer ze te veel dronk. Op dat moment was het zinloos. 'Gewoonte,' dacht ze. 'Altijd als ik op het punt sta gelukkig te worden, klem ik me vast in plaats van me te laten gaan.' Ze schopte haar sandalen uit en stond naakt in de schaduwen. Ze voelde hoe er een vreemde intensiteit in haar werd geboren. Toen ze de rustige tuin rond keek had ze de indruk ze voor het eerst sinds haar jeugd voorwerpen duidelijk zag. Opeens was het leven daar, ze stond er middenin, en zat er niet door een raam naar te kijken. De waardigheid die ze ontleende aan het gevoel deel te hebben aan de kracht en de grootsheid van het leven, kwam haar vertrouwd voor, maar het was jaren geleden dat ze voor het laatst gevoeld had. Ze stapte in het maanlicht en waadde langzaam naar het midden van de vijver. De bodem was glibberig door de klei, het water kwam tot haar middel. Toen ze zich helemaal onderdompelde, dacht ze: 'Nooit word ik meer hysterisch.' Ze voelde dat ze dat soort spanning, die mate van zorg om haarzelf, nooit meer zou bereiken in haar leven. (p. 180-181)

Hoe vaak hoorden we geen uitspraken in de zin van: “Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat …” of “Het is wetenschappelijk bewezen dat …” Daarbij neemt men aan dat wetenschap altijd waar is. Maar hoe betrouwbaar is wetenschap? Heel veel van wat we wetenschap noemen, en we als waar aanvaarden, is noch waar, noch onwaar, en behoort tot de metafysica. Gedurende een korte tijd (volgend op de publicatie van de Tractatus van Wittgenstein) zag het ernaar uit dat we een messcherp onderscheid konden maken tussen betrouwbare wetenschappelijke uitspraken en onbetrouwbare metafysische uitspraken. Maar Wittgenstein zette dat onderscheid zelf op de helling met de postume publicatie van zijn Philosophical Investigations. Nog later pakte de (overwegend Franse) postmoderne filosofie uit met de stelling dat er in de algehele wetenschap minder waarheid is vervat dan in een simpel literair gedicht. De tijd van betrouwbare algemene theorieën leek hopeloos voorbij. Is dat zo? Is cognitief denken onmogelijk geworden? Hierna volgt een reflectie. Het tijdgewricht waarin we leven, althans in de westerse wereld, noemt men de postmoderniteit. Het wordt gekenmerkt door grote onzekerheid en een gevoel van toenemende onveiligheid. Onzekerheid heerst rond onbeantwoorde vragen met betrekking tot de toekomst van de planeet, tot de duurzaamheid van de energievoorziening, tot de werkzekerheid, tot de stabiliteit van het gezin, tot de gedaalde sociale controle, tot de toename van het aantal asielzoekers, tot het bestaan van een god, enzovoort. Onveiligheid houdt verband met oorlog, met terrorisme, met criminaliteit. Het is de bedoeling al die fenomenen wetenschappelijk te bestuderen. Maar hoe zeker ben ik dat wetenschap nog steeds betrouwbaar is?

Als Berthe vraagt of ze ergens trots op is aarzelt ze even en zegt dan dat ze jaren geleden, in dat strafkamertje, waar ze dus inderdaad vaak zat, wat ze eigenlijk prettig vond omdat dan niemand zich met haar bemoeide, dat ze, toen ze nog echt een kind was, probeerde op haar handen te staan met haar voeten tegen de muur, bijna zo lang als het Misearatur duurde en dat dat lukte en dat het haar voor het eerst een ongekend gevoel van vrijheid gaf en dat ze toen, dat ze zich toen afvroeg wat er nog meer kon zijn dat haar vrijheid gaf, maar dat ze dit aan niemand heeft verteld omdat op je handen staan toch niet echt nodig wordt gevonden en ook niet gepast, dus het is iets wat niemand weet. Een wolk haalt het groene veldje licht en de rode toef op het bureau weg. Berthe vraagt of ze het nog steeds kan, op haar handen staan, en ze zegt dat ze het al wel drie jaar niet meer heeft gedaan en dat ze nu ook een stuk langer is geworden en Berthe vraagt of ze het voor haar alleen toch nog een keer wil doen, en hoewel het zo lang geleden is en nog nooit iemand heeft gekeken en het vast niet meer goed gaat als iemand naar haar kijkt terwijl ze het doet, omdat alles altijd het beste gaat als niemand kijkt, zegt ze toe, omdat het voor Berthe is en voor niemand anders, ze wil graag iets doen voor Berthe alleen, iets waar Berthe haar om vraagt, daarom probeet ze het, met haar lijf dat zoveel langer is geworden en haar borsten die last hebben van de zwaartekracht, het gaat vijf keer mis en vijf keer zegt ze: Ziet-u-wel-ik-kan-het-niet-meer-en-vroeger-kon-ik-het en de zesde keer staat ze daar op haar handen met haar voeten tegen een blinde wand aan en zegt ze in één teug: Misereatur-mei-omnipotens-Deus-et-dimittat-mihi-omnia-peccata-mea-liberet-me-ab-omni-malo-salvet-et-confirmet-in-omni-opere-bono-et-perducat-me-ad-vitam-aeternam-amen, waarna ze haar voeten weer naar de vloer laat vallen.

Heeft Afrika een ander soort democratie nodig?’ vroeg ik. De professor knikte. ‘In de prekoloniale tijd werd in Afrika een consensuspolitiek gevoerd. Bij een belangrijk probleem kwamen vertegenwoordigers van alle betrokken clans samen. Ze gingen niet uit elkaar voor er een oplossing was bedacht waarin iedereen zich kon vinden. Zo had niemand het gevoel dat hem door de meerderheid iets was opgedrongen.

Voor mij kon liefde geen plicht zijn, ik wist alleen hoe ik van lichaam en geest kon houden. En dat betekende houden van een massa kleuren, houden van wat je het gevoel geeft dat je leeft. Het betekende ook houden van onvolmaaktheid.

Het is mijn doel niet, vooral niet in het begin van mijn vertelling, de lezer lang bezig te houden met het beschrijven van plaatsen, landschappen of gebouwen. Ik vrees te zeer hem af te schrikken door wat zwemen zou naar langdradigheid, en eerst later, als ik gevoel dat hij voor mij gewonnen is, als ik uit blik en houding bemerk dat het lot van de heldin die ergens van 't balkon ener vierde verdiepingspringt, hem belang inboezemt, dan laat ik, met stoute verachting van alle wetten der zwaartekracht, haar zweven tussen hemel en aarde, tot ik mijn hart heb lucht gegeven in de nauwkeurige schets der schoonheden van het landschap ...

Zij steunden elkaar in het idee dat vrouwen zichzelf tekort doen door op hun gevoel te vertrouwen en dat ze pas werkelijk vrij zullen zijn wanneer de intuïtie voor eens en altijd door het intellect wordt overwonnen. Hierover rebbelden ze met een passie die hun gelijk ongewild bewees.

De ouderdom is een schande,’ vervolgde hij. ‘We hoeven er niet omheen te draaien, het is een schande om een uitgedroogde zak met botten te zijn. Gaandeweg verdwijnen zelfs je meest dierbare gevoelens, als namen die je vergeet. Er gaan dagen voorbij zonder een noemenswaardig gevoel. Het overkomt me geregeld dat ik me bij bepaalde gelegenheden de bijpassende of bijbehorende gevoelens alleen nog maar herinner. De gevoelens die de avondrust vroeger bij me placht op te roepen kan ik me nog herinneren, ja, maar ik héb ze niet meer. Ik héb ze niet meer.’ Simonetti gluurde naar zijn rechterhand, die nog steeds op de hand van Zuccarelli rustte, en hij was vastbesloten hem daar te laten liggen. Klaag maar, zeur maar, raas maar, oude man. Hij dacht aan een Romeins restaurant waar voor een raam onder de menulijsten een aquarium was opgesteld. Soms lagen in dat aquarium vijf, zes kreeften boven op elkaar, traag bewogen hun scharen, en ze leken zich niet bewust te zijn van elkaar. ‘Maar het heeft ook zijn voordelen,’ hoorde hij Zuccarelli zeggen, ‘die verdwijning van gevoelens, zoals het zijn voordelen heeft om verlost te zijn van die dolle dictator tussen je benen. Laatst bedacht

Those who not love what they see, will have a unpleasant emotional feeling about it. Degenen die niet houden van wat ze zien, zullen een onaangenaam emotioneel gevoel over hebben.

Het is prettig om in een stad te lopen die de jouwe niet is. Bij voorkeur met muziek in je oren. Je loopt als het ware rond in je eigen videoclip. Je ziet mensen lopen en lachen, schelden en roepen. Je bent toeschouwer en deelnemer in één. Je maakt er deel van uit en je kijkt ernaar. Je zweeft erdoorheen als een camera op ooghoogte. Je scant. Je ziet niets wat je verrast, maar alles verbaast je. Je bent los van alles wat je kent en iedereen die jou kent. Je zou iemand kunnen spreken, en wat vertellen. Maakt niet uit wat. Alles zou waar zijn en nieuw en vol mogelijkheden. Alles kan opnieuw beginnen in een stad die je niet kent. Dat is het gevoel waarop ik verliefd ben. Dat gevoel vond ik in deze stad.

Zonder ontwikkeling of gebrek aan gevoel wens ik u een goede nachtrust.

... op het water drijven. Je moet er een keer heen, Lucien. Als je de bocht van de lagune om gaat en je ziet al die torenspitsen en koepels hoog boven het water uitsteken, nou, dan heb je het gevoel dat je in de hemel komt. Al dat goud...

Het enige in de wereld wat ik wil is dat Havenfall mijn thuis wordt. 'Wie weet?' zeg ik luchtig. 'Misschien neem ik de boel hier ooit over.' Taya houdt mijn blik vast en ik heb het griezelige gevoel dat ze recht door mijn blasé houding heen kijkt.

... hoe zullen de mensen over tweeduizend jaar over jouw "wetenschap" denken?' vervolgde meneer D. 'Nou? Ze zullen het primitieve prietpraat vinden. Dat zullen ze ervan denken. Ach, wat hou ik toch van stervelingen, ze hebben absoluut geen gevoel voor perspectief. Ze denken dat ze zóóó veel bereikt hebben.

Hij wandelde en was er niet. Melancholie niet langer een gevoel. Het was veranderd in een eigenschap.

Een misplaatst gevoel voor goede smaak weerhield hem ervan te zeggen dat hij haar had gemist en haar zou blijven missen. Maar er waren momenten dat de goede smaak maar even de andere kant op moest kijken. ‘Ik jou ook,’ antwoordde Lizzie.

Hartmut Rosa: "De moderniteit stoelt op het idee dat we onze omgeving volledig in onze macht kunnen krijgen, ook de natuur. Het is niet langer een koning of een kerk, niet de natuur of onze geschiedenis die bepalen hoe je moet leven. Dat doe je zelf, zoals je in je smart home alles regelt met de afstandsbediening. Jij bent autonoom en soeverein. Tegelijk bezorgen de dingen die we niet kunnen beheersen ons een groeiend gevoel van machteloosheid.

Iedereen had zijn eigen verhaal, maar het leven ging door, het werd ondanks alles weer zomer en ik keek naar de kinderen die me druk pratend op hun stepjes inhaalden, naar de oude vrouw die haar hond uitliet en naar het spinnenweb bij de bushalte dat zacht in de wind heen en weer bewoog... Ineens vermengden al mijn herinneringen en gedachten zich tot één gevoel: het is oké, tenminste op dit moment.

Je moet doen alsof zij geen gevoel heeft.

Geliefden, dacht ik: het is mooi dat ze bestaan op deze wereld, maar ben je met ze in één kamer, dan geven ze je altijd het gevoel dat je te veel bent.

Er zal pas sprake zijn van emancipatie, wanneer het niet meer kan gebeuren dat mensen (mannen noch vrouwen) object zijn van begeerte-zonder-genegenheid of van gevoel-zonder-inzicht, van welke benadering dan ook zonder respect voor de persoon.

Maar hij laat zich niet verleiden tot het omschrijven van een gevoel dat hij alleen zeer gebrekkig in woorden zou kunnen vangen en daarmee zou verminken.

Zonder acceptatie zal ergernis je woedend maken Zonder acceptatie zal verdriet je deprimeren Zonder acceptatie zal onzekerheid je angstig maken Zonder acceptatie zal ontgoocheling je kwellen Zonder acceptatie kan liefde niet liefhebben Ja zeggen tegen wat je voelt De eerste stap in geval van lijden (verlies, verdriet, tragedie, ...) is dit lijden voelen in alle cellen van je lichaam. Als je het voelt, creëer je de gelegenheid je lijden te accepteren, 'ja' te zeggen tegen wat je voelt. Je maakt er geen mentale verhalen over, maar je voelt het rechtstreeks en je huilt eventueel als dit nodig lijkt. Je laat het lijden toe er te zijn, in een complete toestand van overgave ten opzichte van wat is. Maar wat overgave doet, kan je niet volledig in je hoofd uitleggen. Waarom, waarom, waarom... vraag je je af, maar de overgave komt alleen als je zelfs het vinden van het antwoord op het waarom loslaat! Het is niet mogelijk te weten: in complete (spirituele) overgave, omarm je de toestand 'niet weten'. Accepteer dat er diepe pijn is en dat je geen antwoord hebt en ineens komt er een opening. Je vindt ruimte midden in de pijn, een openheid, een enorm gevoel van vrede. Zo kan lijden een opening zijn naar de spirituele dimensie in haar diepste zin.

Zonder acceptatie zal ergernis je woedend maken Zonder acceptatie zal verdriet je deprimeren Zonder acceptatie zal onzekerheid je angstig maken Zonder acceptatie zal ontgoocheling je kwellen Zonder acceptatie kan liefde niet liefhebben Ja zeggen tegen wat je voelt De eerste stap in geval van lijden (verlies, verdriet, tragedie, ...) is dit lijden voelen in alle cellen van je lichaam. Als je het voelt, creëer je de gelegenheid je lijden te accepteren, 'ja' te zeggen tegen wat je voelt. Je maakt er geen mentale verhalen over, maar je voelt het rechtstreeks en je huilt eventueel als dit nodig lijkt. Je laat het lijden toe er te zijn, in een complete toestand van overgave ten opzichte van wat is. Maar wat overgave doet, kan je niet volledig in je hoofd uitleggen. Waarom, waarom, waarom... vraag je je af, maar de overgave komt alleen als je zelfs het vinden van het antwoord op het waarom loslaat! Het is niet mogelijk te weten: in complete (spirituele) overgave, omarm je de toestand 'niet weten'. Accepteer dat er diepe pijn is en dat je geen antwoord hebt en ineens komt er een opening. Je vindt ruimte midden in de pijn, een openheid, een enorm gevoel van vrede. Zo kan lijden een opening zijn naar de spirituele dimensie in haar diepste zin. Eckhart Tolle

Over 'Im Westen nichts Neues' van Remarque: 'Wat me het diepst heeft getroffen is het afschuwelijke spleen waardoor de jongeren van toen bevangen en overweldigd werden - de totale en meedogenloze verwoesting van hun jeugd en de verwachting die ze van het leven koesterden. De uitbeelding van die toestand beklemt me des te meer omdat ik dat gevoel in het laatste jaar zelf heb leren kennen - dat gevoel dat er iets verknoeid is, dat ik nooit de weg zal gaan die ik me heb voorgesteld te zullen gaan. Tegelijk met de zekerheid dat het verleden dood is draag ik de twijfel aan de toekomst in me mee. Soms voel ik me oud - en ik ben pas 20 jaar.

Tussen opa's laatste woorden en zijn eerste had hij maar één regel opengelaten. '...heb jij dat ook: om drie, vier uur 's nachts wakker worden en alle, alle zorgen van jezelf en iedereen op je borst voelen drukken. Of nee, bij mij begint het lager: in de maag. Knagend gevoel, wat is het, onbehagen over hoe 't met ons gaat, of angst over hoe 't met ons zal aflopen. De kleinste muizenissen opgeblazen tot wereldrampen.

Misschien gunt elk elk klein of groot gesprek ons een reset, die je gevoel van begrenzing even naar de achtergrond doet verdwijnen, of alleszins wat ruimer maakt. We zijn ook afhankelijk van die uitwisseling met anderen, die je tijdelijk buiten jezelf in een groter geheel plaatst, die je even van jezelf ontheft. Van jezelf verlost, zou ik bijna zeggen. Misschien is dat ook een vorm van vrijheid.

Zijn benen passen maar moeilijk tussen de stoelen, alles in hem wil uitbreken. Hij drentelt in de smalle gangpaden heen en weer, manoeuvreert behoedzaam langs anderen die scheef in hun stoelen hangen en met een achterovergeklapt hoofd liggen te slapen. Tussen driehonderd mensen te zijn opgesloten roept een oud en verstikkend gevoel in hem op, evenveel zielen als in het dorp uit zijn jeugd. Ze zijn hem vreemd en toch moet hij hun intimiteiten verdragen.

En dieper dan de nacht'lijk roode stad, in tocht en vuilnisch der beschaving, op een smal perron met betegelde muuren en reclameborden, zoek ik de gelede kookers, de spooren en mechanische zuuren van een helwitte zwam: ondanks ontbuiging het geborgen gevoel, als in een schoot. Maar wie ben ik, dat ik hoopen kan. Dat ik niet word zooals den Roltrap hier: slechts bewegend door betreding, en door beweging sneller eenzaam.

Dan ken je dus dat gevoel, dat je leven al vanaf het begin ergens door vergiftigd was. Net alsof je een zwarte vloeistof in een bak schoon water giet.

Dan ken je dus dat gevoel,' zei ik rustig, 'dat je leven al vanaf het begin ergens door vergiftigd was. Net alsof je een zwarte vloeistof in een bak schoon water giet.

Die kos hou ook goeters uit my kop uit. Terwyl ek kou, as daar iets in my mond is, is dit asof daardie gevoel dat ek net wil doodgaan 'n bietjie weggaan.

Ze zullen zeggen dat ik me aanstel, dat ik flauw doe, dat ik er toch ook om kan lachen, dat ik kleinzerig ben, hypersensitief, vermoeiend, zeurderig, klagerig, jammerend, muggenzifterig, ze zullen gaan bekvechten over definities en over pietluttige woorden struikelen, ze zullen zich beroepen op de onontkoombaarheid en universaliteit van racisme, ze zullen betogen dat het genetisch is, zelfs, ze zullen bagatelliseren en nuanceren, ze zullen mij uitmaken voor een ophitser, voor racist, voor een abject sujet, ze zullen mij beschuldigen van wij-zijdenken en polarisatie, ze zullen zeggen dat ze het nóóit zo bedoelden, ze zullen zeggen: hoe zit het met jouw vooroordelen dan en hoe racistisch ben jij eigenlijk, ze zullen beginnen over Turkije, over de Koerden, de Armenen, ze zullen zeggen dat het erger is in de Verenigde Staten, ze zullen zeggen dat ik ze om de oren wil slaan, dat ik moraliseer, dat ik een gutmensch ben, ze zullen al hun energie en denkkracht stoppen in het bedenken van een relativering, ze zullen tot in den treuren bakkeleien en kissebissen over intenties, ze zullen de hakken in het zand zetten, en de kont tegen de krib gooien en ze zullen de prei in hun oren steken die ze toevallig in hun rugzak hebben zitten. Ze zullen die ene situatie uit hun eigen leven aanhalen als tegenvoorbeeld, die ene keer op 3 oktober om 13.41 uur om precies te zijn, in 1995, toen ze op Schiphol ook zonder reden uit de rij werden gehaald. Ze herinneren het zich nog als de dag van gister, maar ze beginnen er niet over om een brug naar je te slaan en om te zeggen dat ze zich dat vervelende gevoel goed kunnen inbeelden, nee, ze beginnen erover om de claim van etnisch profileren te ondermijnen, om je te vertellen dat je niet zo moet zeuren en niet zo vermoeiend moet doen en dat je er ook om kunt lachen.

Uitsluiting is minder abstract dan men vermoedt; het is zo concreet als de dichte deur van een nachtclub terwijl je als voorzorgsmaatregel je tweede paar nette schoenen in de auto hebt liggen, zo zichtbaar als een agent die je een stopteken geeft, zo pijnlijk als lelijke woorden die hatelijke gezichten je toewerpen, zo wrang als de zelftwijfel omdat je geen stageplek kunt vinden, en zo begrijpelijk als het gevoel dat je hier niet thuishoort, hier niets te zoeken hebt, je heil beter elders kunt zoeken.

Ik heb juist vaker het gevoel terecht te komen in de boeken die ik zelf van tevoren, eigenhandig geschreven heb, in mijn hoofd dan. En ik wil eruit. Ik wil buiten de grenzen van dit boek.

Wie kent zichzelf? Ik niet. Ooit dacht ik dat ik mezelf kende, maar in feite was ik alleen verleid door de verlokking van het feit dat ik bestond. Elk middel om dat steeds opnieuw te ervaren kwam me te pas, en als ik een ander was geweest had ik andere dingen gedaan om datzelfde gevoel te ondervinden. Zelfs de vreugdeloze filosoof Descartes dacht dat hij was.

We zijn ontworteld. We hebben niet meer het gevoel dat we ergens thuishoren of bij iemand horen. Het zal wel een van de nadelen van globalisering zijn.

Ze had het gevoel dat ze in de gaten werd gehouden, niet door iemand van vlees en bloed, maar door geesten in het donker.

Voor het inslapen had ik vaak het gevoel dat ik in mijn notenhouten bed naast de slaapkamer van mijn ouders lag en naar het eentonige gemurmel luisterde dat door de muur tot me doordrong en me in slaap zong. Telkens weer zei ik tegen mezelf dat ik eindelijk weer eens sterk en volwassen zou moeten worden, maar in werkelijkheid wilde ik terug naar de warmte en de stilte van mijn kinderkamer, of nog verder terug, naar de warmte en de stilte waaruit ik tevoorschijn was gehaald toen ik ter wereld kwam.