“
Millet mi Devleti, Devlet mi Milleti yaratır?
Devlet Birliği
Millet mi devleti meydana getirir, yoksa millet, devletten sonra mı teşekkül eder? Yâni öncelik hangisinindir? İşte size yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan çıkar benzeri bir mesele. Büyük sömürge imparatorlukları, özellikle İngilizler; devletin, milletten sonra düşünülemeyeceğini öne sürmüşlerdir. Millî toplulukların ancak devlet gücü ile meydana geleceğini kabul ettirmenin gayelerinden birisi, sömürülen'Devletsiz' kitlelerin millet sayılamayacağı, böylelikle idare edilmelerine devam olunabileceği sonucu idi. Bu görüşün en kesin bir ölçüye bağlanmış şekline Lord Acton isimli İngiliz sömürgecisinde rastlıyoruz:
'Devlet, zamanla millî bir topluluk yaratabilir, ama millî bir topluluğun bir devlet haline gelmesi, çağdaş medeniyetin vasfına aykırıdır.'
Rudolf Rocker, şöyle bir cümle ekliyor:
'Milliyet devletin sebebi değil sonucudur. Devlet milleti yaratır, millet devleti değil.'
Ortega Y. Gasset, Fransız ve İspanyol milletlerinin devlet gücü ile meydana çıktığını söyler:
'Fransa ve İspanya'nın devlet olarak meydana gelmeden önce Fransız ve İspanyol ruhunun derinliklerinde birer birim olarak var olduğunu kabul eden tarihçiler yanılmışlardır. Sanki Fransa ve İspanya'dan önce Fransızlar ya da İspanyollar varmış gibi. Sanki Fransız ve İspanyollar iki bin yıllık bir gayret sonunda binbir güçlükle yaratılmamışlardır. Bir toprak üstünde dil birliğine sahip her toplum çok defa daha önceki bir siyasi birleşmenin sonucudur.'
Tanınmış Fransız iktisatçısı Proudhon, aslında küçümsememek için, milleti bir takım müşterek kanunların veya siyasi müesseselerin yahut merkezi kuvvet tarafından yapılmakta olan zorlama ve baskının neticesine bağlar.
Nihayet Massimo D'Azoglio bu görüşün izahını verir:
《İtalya'yı yarattık, şimdi İtalyanları yaratmalıyız!》
Devleti milletten öne alanların görüşlerini ispatlamak bakımından misalleri de eksik değildir. Devlet olmadan İsviçre milletinin düşünülemeyeceğini söylerler. Onlara göre Portekizlilerle İspanyolların ayrı millet sayılmalarının tek dayanağı devlettir. Kuzey Amerika'da iki ayrı devlet kurulmasaydı; Birleşik Amerika ve Kanada milletleri meydana gelmezdi. Çünkü Amerikalılarla Kanadalıların diğer vasıfları yönünden hiçbir farkları yoktur. Pakistan devleti kurulmadan önce, Pakistan milletinden bahseden var mıydı?
Milletin, devletten önce var olduğunu öne sürenlerin delilleri daha çoktur: 1918 yılına kadar bir Çek devleti yoktu, ama bir Çek milleti vardı. Sırplar, Bulgarlar, Yunanlılar, Arnavutlar, Finler, Hintliler ve daha birçokları, asırlar boyunca devletsiz yaşadılar. Fakat millî varlıklarını korumasını, yabancı hâkimiyeti altında bile millet olarak kalmasını bildiler. Bismark'tan önce bir Alman ruhu ve Alman milleti vardı.
Yahudiler, 2500 yıl devlet kuramadılar, bölük pörçük yaşadılar. Yine de bir millettiler.
( ... ) Millet devleti değil, devlet milleti meydana getirirmiş? Peki, İsrail devletini kim meydana çıkardı?
Görüşlerin hangisi doğru? Münakaşayı uzatmadan ikisinin de doğru taraflarını alıp şöyle bir sonuca varabiliriz:
Devlet birliği, kavimlerin teşekkül etmesi için gerekli şartlardan biridir. Fakat, kavimlerin gelişerek millet olarak belirrnelerinde 'devlet birliği' daima aranamaz.
Devlet demek, herşeyden önce, belli bir hukuk nizamı demektir. Aynı nizam içinde yaşayan fertler, kabile hayatının alışkanlıklarını bırakacak, yeni nizamın icaplarına uyacaklardır.
Farklı örf ve âdetler hukukun zorlaması ile uzlaşacak, kabile ayrılıkları kavim içinde eriyecektir. Kavim bir kere teşekkülünü tamamladıktan sonra, devletin dağılması, milletin de dağılması sonucunu vermez.
”
”