Het Leven Gaat Door Quotes

Alles bestaat maar en gaat maar door, op iedere zomer volgt een nieuwe zomer, op iedere nacht een dag en weer een nacht, bloemen zijn nauwelijks uitgebloeid en uit de zaden groeien alweer nieuwe, ieder mens krijgt een kind en dat krijgt weer een kind en dat op zijn beurt ook weer een kind, het maakt niet uit wat jou overkomt, want er is in jouw plaats altijd een ander, even goedgelovig en vermeend bijzonder en vervangbaar als jij, en die hele aardse tredmolen draait zo maar door, tot in de eeuwigheid der eeuwigheden. Het laat hem niet meer los, dat gevoel van verdovende herhaling tot in het oneindige. Hij valt in slaap, het is er ’s ochtends nog steeds en de dagen en de nachten daarna. Er is niets om voor wakker te worden, om voor op te staan. Het is alsof hij uitgeput tegen een muur wil leunen, en telkens als hij een stap in zijn richting doet, wijkt de muur terug. Eindelijk begrijpt hij waarom Eliza May bij haar volle verstand voor de naam Emery en de vloek koos. Het was geen keuze voor de dood, het was een keuze juist voor het leven, hartstochtelijk en kort. Alles verliest zijn waarde als het er altijd is, alsof je langzaamaan blind wordt.

...de angst betrof niet die nieuwe zekerheid maar dat waaruit de zekerheid bestond: de weliswaar pas toekomstige maar toch nu al vaststaande onvolledigheid van zijn leven die nu al voelbaar was als een gebrek dat, door zijn omvang, zekerheid van binnenuit in angst veranderde. (...) Of gaat het ons om de behoefte voldoende dingen te hebben beleefd om over je leven te kunnen vertellen alsof het een afgerond geheel is?

Ik weet niet wat het is met ons,' zei hij gelaten toen ik een week voor zijn dood de nacht naast hem doorbracht. 'We doen het er niet om maar op de een of andere manier vallen wij overal buiten. Heb je dat ook gemerkt? Word jij ook wel eens beslopen door het gevoel er niet bij te horen zonder dat je zou kunnen zeggen waarbij? Dat je rebels wordt genoemd alleen maar omdat je niet het riedeltje van Koekoek Eenzang zingt? Zorg daarom dat je zelf je plan trekt, ook als ik er niet meer ben, anders word je verpletterd door de horden. Het belangrijkste in het leven is zelfredzaamheid. Dan komt er een hele tijd niets, en dan komt voetje voor voetje de zachtheid aangeslopen. Zachtheid en zelfredzaamheid, daar gaat het om. Maar die zachtheid moet natuurlijk wel verdiend worden, dus daar moet men uiterst spaarzaam mee omgaan. Niet vergeten.

Heus jongen, de reden om te vechten doet er nooit toe. Die is altijd een smoes. Net als bij jullie mensen.' Ik begreep niet wat ze bedoelde. 'Mensen?' vroeg ik. 'Mensen worden toch niet gegoten?' Ze keek me aan. 'Jawel,' zei ze. 'Jawel jongen, ook mensen worden gegoten.' Ik dacht dat ze me voor de gek hield, maar ze ging door: 'En bij dat gieten gaat het om de eerste druppel: die wint, en dat winnen zit in het bloed. Daar blijven ze hun leven lang om vechten. Op leven en dood. Ze kunnen het niet helpen.

In Nederland wil ik niet leven, Men moet er steeds zijn lusten reven, Ter wille van de goede buren, Die gretig door elk gaatje gluren. 'k Ga liever leven in de steppen, Waar men geen last heeft van zijn naasten: Om ‘t krijschen van mijn lust zal zich geen reiger reppen, Geen vos zijn tred verhaasten. In Nederland wil ik niet sterven, En in de natte grond bederven Waarop men nimmer heeft geleefd. Dan blijf ik liever hunkrend zwerven En kom terecht bij de nomaden. Mijn landgenooten smaden mij: "Hij is mislukt." Ja, dat ik hen niet meer kon schaden, Heeft mij in vrijheid nog te vaak bedrukt. In Nederland wil ik niet leven, Men moet er altijd naar iets streven, Om ‘t welzijn van zijn medemenschen denken. In het geniep slechts mag men krenken, Maar niet een facie ranslen dat het knalt, Alleen omdat die trek mij niet bevalt. Iemand mishandlen zonder reden Getuigt van tuchtelooze zeden. Ik wil niet in die smalle huizen wonen, Die leelijkheid in steden en in dorpen Bij duizendtallen heeft geworpen... Daar loopen allen met een stijve boord - Uit stijlgevoel niet, om te toonen Dat men wel weet hoe het behoort - Des Zondags om elkaar te groeten De straten door in zwarte stoeten. In Nederland wil ik niet blijven, Ik zou dichtgroeien en verstijven. Het gaat mij daar te kalm, te deftig, Men spreekt er langzaam, wordt nooit heftig, En danst nooit op het slappe koord. Wel worden weerloozen gekweld, Nooit wordt zoo'n plompe boerenkop gesneld, En nooit, neen nooit gebeurt een mooie passiemoord.

De Britse premier David Cameron, die ondertussen al ontslag heeft genomen, gaat straks de geschiedenis in als de kinkel die pokerde en verloor. De voorstanders van een brexit met een aantal racisten als voortrekkers (stijl Nigel Farage en Boris oh nson) hebben hun slag thuisgehaad waardoor het Verenigd Koninkrijk nooit nog kan terugkeren in de EU. De leuze "Storm is raging over het Channel, the continent is isoltated" heeft het gehaald. Het fiere Albion is teruggekeerd. Dat de Briiten Europa de rug toekeerden is al bij al verstaanbaar. De EU is een grijs en onaantrekkelijk Europa gedomineerd door bureaucraten en gekenmerkt door een groot democratisch deficit. Maar win werkelijkheid stemden de Britten over een heel ander pijnpunt, over de vreemdelingenkwestie. Misleid door alle leugens die de leavers schaamteloos voor waarheid verzwendelden. Het grootste nadeel van de exit is dat Europa nu niet langer nog kan dromen van een sterk Europees leger dan zich bewapent met Europese tuigen i.p.v. Amerikaanse, en dat het nu nog meer vastzit aan de Verenigde Staten voor zijn veiligheid. En als daar Donald Trump de presidentsverkiezingen wint dan wordt de wereld waarin wij leven op slag een flink stuk gevaarlijker dan die nu, met de islamfundamentalisten, al is. Ondertussen staan in het grijze Europa al andere racisten klaar - bijvoorbeeld Geert Wilders - om een exit uit Europa te eisen. De beurzen kleuren ondertussen bloedrood. Het Britse pond verloor 16 procent van zijn waarde. Wie à la baisse speculeerde op het pond heeft zijn inleg forst zien stijgen. Een oud klant van mij belde me zopas nog op dat hij 2,5 miljoen euro play money geriskeerd heeft en dat dit er nu 20,4 miljoen zijn geworden.

Het verleden nestelt zich in de uren aan het einde van de middag, daar gaat de tijd zichtbaar trager, slaapt in de hoeken, knijpt zijn ogen dicht, als een poes tegen het licht dat door de dunne jaloezieën naar binnen komt. Het is altijd in de namiddag als we ons iets herinneren, althans bij mij is dat zo. Alles zit 'm in het licht. Ik weet van fotografen dat het licht van de namiddag het meest geschikt is om foto's te maken. Het ochtendlicht is nog jong, scherp. Het licht van de namiddag is een oud licht, moe en traag. Het echte leven van de wereld en van de mens kun je beschrijven met het licht van enkele namiddagen, die de namiddagen van de wereld zijn.

(M)isschien zet dat ons ertoe aan om romans en kronieken te lezen en films te bekijken, het zoeken naar de analogie, naar het symbool, het zoeken naar de herkenning, niet naar de kennis. Vertellen misvormt, het vertellen van de feiten misvormt de feiten en verdraait ze en loochent ze bijna, alles wat men vertelt wordt onwerkelijk en approximatief ook al is het waar, de waarheid is niet afhankelijk van het feit dat de dingen bestaan hebben of gebeurd zijn, maar van het feit dat ze verborgen en onbekend blijven en niet verteld worden; zodra ze worden verhaald of uitgesproken of getoond, ook al is het op de manier die de werkelijkheid het dichtst benadert, op de televisie of in de krant, in wat men werkelijkheid of het leven of zelfs het echte leven noemt, gaan ze deel uitmaken van de analogie en de symboliek, en dan zijn het geen feiten meer, dan gaat het om herkenning. De waarheid is nooit lichtend, zoals de formule wil, want de enige waarheid is de waarheid die niet wordt gekend of overgebracht, die niet wordt vertaald in woorden noch beelden, de verborgen en niet achterhaalde waarheid, en misschien wordt er daarom zoveel verteld of wordt alles verteld, om iets door het te vertellen niet gebeurd te laten zijn.

Hier is de tijd van de grote schoonmaak aangebroken. Het luchtig decor van dorre staketsels, die de tuin bij rijp en ijzel een kil maar feeëriek aanzien gaven en die droefgeestig leken te kermen in de wind, gaat onherroepelijk neer. Zondag jongstleden hebben we het verbleekt gebeente, omzichtig rondstappend want overal bleken groengele puntjes van de uitlopende bollen door de smeltende sneeuw heen te boren, aan stukken gekraakt en in een oude vuilnisemmer verbrand. De tuin was bij tijd en wijle gedompeld in een blauw waas waar we doorheen doolden als schimmen. Het is verwonderlijk zo'n nietig laagje als er op de bodem van de emmer overblijft van al dat uitbundige groene leven van verleden jaar zomer.

Ze zijn niet bezig met zichzelf. Daar gaat het nu juist om: ze zijn nooit bezig met zichzelf. Ze doen er helemaal niet toe en willen alleen de monsters voeden waardoor de achterna worden gezeten. Ze voelen dingen die ik nooit zal zien, en ze proberen ze te beschrijven, en als ze dat echt willen doen, dan moeten ze de teugels loslaten en met de armen wijd het licht omarmen. Het maakt niet uit waar ze belanden, wie ze onderweg verliezen en hoe verlaten en onbegaanbaar die weg is. Ze voelen zich nooit eenzaam, want ze zijn alleen met de goden, door wie ze hun hele leven werden geplaagd en getreiterd met al die schimmen, beelden, woorden en ideeën, maar nu durven ze zich er eindelijk aan over te geven, en doen ze het, zonder spijt of angst.

Ik zal u een geheim verklappen. de werkelijke boodschap van mijn filosofie, als je het filosofie magnoemen, past op één A4'tje. Wat zeg ik? Een half A4'tje. De inhoud staat in feite in de inhoudsopgave. Het gaat erom dit alles uit te smeren over een boek van krap driehonderd pagina's. En ik bedoel dit uitsmeren niet eens in negatieve zin. Die driehonderd pagina's dienen een doel: mensen zijn eerder bereid om €19,99 neer te tellen voor een boek dan voor een A4'tje. Dat heet 'waar voor je geld'. Maar de meeste mensen zijn ook traag van begrip. In 'Makkelijk leven' hamer ik mijn boodschap erin. In de eerste plaats door meer voorbeelden te geven. Maar wie het hele boek uit heeft (en dus kennelijk traag van begrip is), kan daarna terugvallen op de vijf à tien hoofdpunten: het hele of het halve A4'tje.

Men verzekert ons dat de wereld gaandeweg tot eenheid zal geraken, dat naarmate de afstanden makkelijker te overbruggen zijn de mensen sneller zullen verbroederen, ook al omdat de ideeën zich als het ware door de lucht voortplanten. Weest op uw hoede, gelooft niet in een dergelijke eenwording der mensheid. Door de vrijheid te interpreteren als een vermeerdering en snelle leniging van behoeften doet de mens zijn aard geweld aan, want daardoor kweekt hij talrijke onzinnige en dwaze verlangens in zichzelf aan, alsmede kwalijke en absurde verzinsels. Men leeft dan slechts om elkaar de ogen uit te kunnen steken, voor wellust en opschepperij. Diners, reizen, equipages, rangen en standen en slaven als bedienden beschouwt men dan als een noodzaak waarvoor men zelfs bereid is zijn leven, eer en mensenmin op te offeren en zelfs voor zelfmoord schrikt men niet terug als dergelijke behoeften niet bevredigd kunnen worden. (...) Ik vraag u: is een dergelijke mens vrij? (...) Daarom ook verbleekt hoe langer hoe meer de idee van het dienen der mensheid, broederschap en de eenheid der mensen en wordt deze idee zelfs met spot en hoon bejegend, want hoe zou de aan zijn zelfgeschapen behoeften verslaafde mens ooit van zijn eenmaal aangeleerde gewoonten af kunnen raken? Hij leeft in afzondering, de mensheid in zijn geheel gaat hem immers niet aan. En zo ver heeft hij het gebracht dat naarmate hij meer schatten ophoopt zijn vreugde daaraan vermindert.

Leesvaardigheid in drie moderne vreemde talen (Frans, Duits, Engels); is dat geen gepasseerd station? Het gepasseerde station roept het beeld op van een reisdoel dat onbereikbaar is geworden doordat de trein er voorbij is gereden. Maar zo onomkeerbaar zijn treinreizen niet. Wie in de laatste trein naar Uithuizermeeden in slaap valt en wakker wordt in Roodeschool (het eindpunt), heeft alle reden zijn lot bitter te beklagen. Toch hoeft hij niet de rest van zijn leven in Roodeschool te slijten. De volgende morgen gaat weer een trein richting Groningen. De onfortuinlijke reiziger kan alsnog zijn reisdoel bereiken door in Uithuizermeeden uit te stappen.

Deze gedachte, dat alle idealisme hol is als het niet vergezeld gaat van de bereidheid, met eigen leven te betalen, zou tot de uiterste consequentie gebracht worden door jonge mannen die dit niet deden in veilige academische leerstoelen met als vooruitzicht de onvermijdelijke dood in hun bed, maar die hun uiterste consequenties vonden dwars door het geweld der bommen heen aan de galg.

Iedere ochtend, als ik wakker word, denk ik dat die dag mijn leven echt gaat beginnen, ik heb het idee dat ik nauwelijks ouder ben dan zestien en dat die man die zoveel tragische en droevige dingen kent en die gisternacht in mijn bed is ingeslapen een vreemde voor mij is, dat hij ver van mij afstaat en ik begrijp zijn geestelijke vermoeidheid en zijn droefheid niet. En iedere nacht bij het inslapen voel ik me alsof ik een heel lang leven achter de rug heb en alsof alles wat mij daarvan rest afschuw is en de last van lange jaren. En dan wordt het dag en naarmate die ten einde loopt, dringt dit gif van geestelijke vermoeidheid steeds dieper en dieper in mij door.

Inmiddels is Luk bezig aan Ilse een verhaal te vertellen, over een kapper. Dat die dood is. 'En nog zo jong,' hoor ik Luk zeggen. 'Hoe oud was hij?' vraagt Ilse. 'Dat weet ik niet. Veertig. Tweeënveertig.' 'Zo jong nog?' 'Ja. Ik weet het niet. Drieënveertig misschien. Ik weet het echt niet precies hoe oud.' (...) 'Hij zei altijd zelf dat hij nooit oud zou worden,' zegt Luk. 'Het was alsof hij een voorgevoel had. Al jaren had hij dat.' Ik neem aan dat hij het nog altijd over de kapper heeft. 'Ja,' zegt Ilse, 'hij had iets... tragisch.' 'Dat klopt. Het is... Hij had... Hij zei vorige week nog tegen mij...' Luk begint te snikken. 'Wát zei hij tegen jou?' vraag ik. Ilse kijkt me strak aan: 'Laat hem even.' Ze legt haar arm om de schouder van Luk, die maar niet wil ophouden met snikken. (...) Ik kijk door het raam dat in de vierde muur zit en waardoor je de straat kan zien. Een politiewagen rijdt kalm voorbij, zonder sirene of niks. De traagste achtervolging ter wereld, denk ik in mezelf. Luk is opgehouden met snikken en gaat door over de dode kapper. 'Het is zo erg,' zegt hij, 'te sterven op zijn leeftijd.' 'Vooral voor hem,' mompel ik. 'Wat?' zegt Ilse, die haar arm van Luks schouder heeft weggenomen. 'Wat?' zeg ik. 'Ik vroeg wat je zei.' 'Wanneer?' 'Daarnet. Je zei iets.' 'Waar heb je het over? Ik zei helemaal niks. Ik heb praktisch nog geen woord gezegd sinds ik hier binnen ben.' 'Ach,' zegt Luk, 'niemand blijft eeuwig leven, waar of niet...?' 'Waar,' zeg ik.

Je zou de huurprijzen kunnen limiteren. We zijn het enige land in Europa waar de immobiliënprijzen stijgen. De huurprijs zou maar zo hoog mogen zijn als wat dat huis op een spaarboekje opbrengt. Mensen die in een appartement van 100.000 euro leven, betalen dan maar 170 euro huur per maand. Zo schiet er meer geld over om te consumeren en begint de bal te rollen. Voor je het weet zal de economische groei terug toenemen. Het is zo klaar als pompwater, maar toch voert de regering liever enorme belastingen in. Ze bedelven de mensen onder een massa onzekerheden: de mensen weten niet meer tot hoe lang ze moeten werken, welk pensioen ze zullen trekken, wat ze voor een huis zullen moeten betalen. Allemaal om die 16 miljard bijeen te krijgen. En voor wat is dat geld nodig, denk je? Ah, om aan de banken te geven, mijnheer! Dezelfde banken die aan de basis liggen van onze crisis door hun ziekelijke hebzucht. Het klinkt paradoxaal, maar hoe scherper de crisis, hoe meer de banken profiteren. Ik heb de cijfers opgezocht. Tijdens de petroleumcrisis in de jaren ’80 verhoogden de banken hun winsten hebben met tien procent! Vandaag zegt de man in de straat: ‘Een nieuwe salon kopen? Neen hoor, ’t zijn slechte tijden. Ik wacht wel tot het beter gaat.’ Terwijl eigenlijk de omgekeerde beweging moet ingezet worden. In plaats van te jammeren, geef uw geld uit! Koop die frigo en die auto nu! Mocht iedereen leven zoals Van Rossem zou er geen crisis zijn, want ik geef meer uit dan ik heb.

Door de pijnlijke wending die mijn leven onverwachts had genomen, de afgelopen jaren, wist ik één ding: ik wilde leven. Ik wilde blijven leven, en liefhebben, met mijn armen open zoals mijn moeder altijd door het leven was gegaan. En gezond blijven en genieten van dat leven en die gezondheid, samen met al die lieve mensen om me heen en samen met het verdriet. Verdriet gaat niet weg, maar het raakt op de achtergrond wanneer je hoofd en je hart nieuwe herinneringen en ervaringen krijgen. Het is echt zo: de scherpe randies gaan ervanaf. ledereen krijgt zijn portie, vroeg of laat. Het gaat er niet om wat er op je bordje komt, het gaat erom hoe je met dat volle bordje omgaat. Ik hoefde het verdriet om mijn moeder ook niet langer op te lossen, zoals ik liefdesverdriet altijd had willen oplossen, zoals ik mijn carrière altijd had willen regelen, zoals ik altijd mijn hele leven had willen regisseren. Ik neem mijn verdriet mee, onder mijn arm, welke vorm het ook in de toekomst zal aannemen.

Ik dacht: dit is het gelach in de schaduw van de galg, zo klinken mensen die weten dat ze ten dode zijn opgeschreven, zo ziet een stad eruit die naar de verdommenis gaat. Diezelfde hysterie tref je aan in de beschrijving die Thucydides geeft wanneer de pest uitbreekt in Athene: 'Overweldigd door de hevigheid van de rampspoed, en niet wetend wat hen te doen stond, werden de mannen onverschillig [...] en de grote losbandigheid begon.' Net als de inwoners van Athene deden de Angolezen uit de musseque alsof het einde der tijden was aangebroken: een schreeuwerige, chaotische, bandeloze samenleving die op de rand van uitsterven verkeerde. Geen wanhopige mensen, maar mensen die dansten, die de kiduru en de kizomba deden, zoals Kalunga me uitlegde toen de meisjes in de sloppenwijk in het rond stonden te draaien en soms wat danspasjes invoegden onder het lopen. Het wemelde van de prostituees in de stad, veelal vluchtelingen uit Congo, die mannen oppikten in de Pub Royal en de Zanzibar. De meeste mensen giechelden als gekken omdat ze beseften dat hun dagen geteld waren. Zo klonk dat Angolese gelach mij in de oren: als geraaskal dat getuigde van groot lijden, als versterkt doodsgereutel. Net als de inwoners van Athene hing hen rampspoed of de dood boven het hoofd en 'besloten ze te genieten van een klein deel van hun leven'. Kalunga stapte op zijn motorfiets, maar startte hem niet. Hij zat uit te kijken over de stad en zei: 'Zo zal de wereld eruitzien wanneer het einde der tijden is aangebroken.

Woede/tegenaanval is een consequentie van herhaaldelijke, door angst geactiveerde immobiliteit. De andere consequentie is het intreden van de dood. Die dient zich bijvoorbeeld aan als de kat de muis voortdurend blijft vangen en de cyclus zich heel vaak herhaalt. De kat slaat zijn prooi zo vaak dat de muis uiteindelijk zo diep in de toestand van immobiliteit gaat dat hij sterft, hoewel hij niet gewond is. Het gebeurt zelden dat iemand werkelijk sterft van angst. Wat wel veel voorkomt is dat getraumatiseerde individuen door het leven gaan zonder het gevoel te hebben dat ze leven of bij het leven betrokken zijn. Zij zijn leeg tot in de kern van hun wezen. 'Ik loop nog wel rond, maar ik ben er niet meer,' vertelt een slachtoffer. 'Ik ben leeg, koud... ik kan net zo goed dood zijn.' Chronische immobiliteit veroorzaakt de emotionele kernsymptomen van een trauma: gevoelloosheid, isolement, het gevoel vast te zitten, hulpeloosheid, depressie, angst, verschrikking, woede en wanhoop. De persoon blijft angstig, hij of zij kan zich niet voorstellen wat het is om niet meer belaagd te worden door een niet-aflatende (innerlijke) vijand en is niet in staat weer aan het leven deel te nemen. Mensen die een langdurig en diepgaand (chronisch) trauma hebben overleefd omschrijven zichzelf als 'levende doden'.